André Looijenga

Sinjalemint: Ûnder wetter

logo.ensafh

Om twa redenen is Ûnder wetter in tige nijsgjirrich boek: it is in roman óér de Fryske identiteit, en it is in dystopysk takomstferhaal oer de ûndergong fan Fryslân. Tiemersma (*1952) hat by it skriuwen fan dit boek de tiidgeast goed oanfield. Wy libje ommers yn in tiid dy’t swier is fan ûndergongsfoarsizzings: tink oan it klimaat en it ranen fan ’e poalkappen, oan it ekonomysk en wrâldpolityk efterútbuorkjen fan it Westen, oan de ferbjustere besunigings yn tiden fan krisis, oan de takomst fan it Frysk as skriuw- en sprektaal, oan it fuortbestean sels fan Fryslân…

Ûnder wetter is in dystopy, in ferhaal wêryn’t hjoeddeiske tinkbylden ta in aaklik takomstfisioen útwurke wurde.… Lês fierder

Beart Oosterhaven

Ynbannigens troef

logo.ensafh

Guon Frysktalige artysten en acts kinst mar better net live sjen. Se dogge dan nammentlik it byld datst by it hearren fan har plaatopnamen fan harren foarme hast, slim ûnderstek. Yn it echt binne se ôfgryslik ‘leaf’ (Grytsje Kingma), ‘braaf en moraalridderich’ (Bauke van der Woude), en/of hawwe se in poadiumpresintaasje en -útstrieling fan nul-komma-nul: it binne deade lullen.
Fan it lêste is it duo Ljoubjr, dat bestiet út Hedser Jan Tijtsma (sang en gitaar) en Eelke Wiegersma (gitaar), in skoallefoarbyld. By de presintaasje fan harren jongste cd Blauwe moanne, ein-novimber ferline jier te Easterlittens, foel it mear oanwêzigen op: net Ljoubjr, mar de útnoege gastartysten Ernst Langhout en Sytse Haima stielen mei har sterke optreden de show!… Lês fierder

Geart Tigchelaar

Sinjalemint Willem Abma: Inerlik ferskinen

logo.ensafh

Inerlik ferskinen fan Willem Abma is al syn 19e dichtbondel. Dêrnjonken hat er ek tal fan romans, toanielteksten en in ferhalebondel skreaun. Earder publisearre er ûnder it pseudonym Daniël Daen.
De nije bondel is út seis skiften opboud: Ferglide, Kear, Do op it klif, Frjemd hast eigen, Oer en wer en Oersettingen. Yn totaal steane der mear as tachtich fersen yn en dat is in moai nustje. Ut de flaptekst komt nei foaren dat de poëtyske sirkel (moai yllustrearre op de foarkant) fan Abma rûn liket te wêzen en der stiet dat dizze bondel in soarte fan slotakkoard liket te wêzen.… Lês fierder

Geart Tigchelaar

Sinjalemint

logo.ensafh

Reboelje yn Kollumerlân is de tredde roman fan Rommert Tjeerdsma. It dekôr is Kollum en omkriten oan it ein fan de 18e ieu. It boek hannelet oer de oanrin fan it Kollumer Oproer fan 1797 tusken oranjegesinden en patriotten. De haadpersoan, Eabele Keuning, is in patriot en dat moat er úteinlik ûntjilde.
Eabele hat in fin mear as in bears yn ferlyk ta syn bruorren. Syn heit en mem wolle dêrom graach dat er studearje sil foar dûmny. Lykwols stjert syn heit en dan moat er it fak, skuonmakker, fan him oernimme om mei syn mem troch de tiid te kommen.… Lês fierder

Josse de Haan

Anakroanistysk melodrama op Koehoal

logo.ensafh

Der wurdt in soad ôfskie nommen yn de roman Griene Simmer fan Bart Kingma – ôfskie fan de deaden, ôfskie fan lju dy’t der samar útpike, ôfskie fan de famyljepleats, ôfskie fan âlde leafdes, ôfskie fan it libben.
Dizze soarten fan ôfskie komme benammen op it aljemint yn in rige e-mails (yn feite koarte en lange brieven) fan Luc oan syn eardere sakepartner Sebastiaan. Yn in treinreis fan L. nei A. wurde dizze brieven lêzen troch in âlde relaasje fan Luc, Frouck van Eyck. Prachtich dy twa ‘ck-s’. Ek de treinreis tsjinnet as in ôfskiedsreis. Dêrmei is de foarm fan de roman tekene – in stikje treinreis fan Frouck plus flash backs, ôfwiksele troch in brief fan de man dy’t ferdwûn is en in bycht skriuwt (mei tank oan Albert Camus’ La Chute, 1956, û.o.
Lês fierder

Jacobus Q. Smink

Dit riedsel dat wy dele

logo.ensafh

De nijste poëzybondel fan Albertina Soepboer is ferskynd ein 2010 by útjouwerij Contact Amsterdam/Antwerpen en befettet fjouwerentritich Fryske fan de yn totaal sa’n santich Hollânske sonnetten; de helte sawat is yn it Frysk ûntstien en ek oerset, de oare helte is net oerset. Dat bringt dizze jefte wat út lykwicht, want hoe dat sa net? Ik behein my yn dizzen foar it neist ta dy Fryske, dy’t yn in moai sêftgrize letter printe stean.

De bondel begjint kalm en wat dizenich mei in soad see en blau, mar yn it skift sûnder de tiid komt it grutte wurd der út:

viale delle belle arti

har hân leit stevich om syn heupen, tram 2
dinderet foarby, appassionata, de ôfkoarting
foarby, dit is it grutte wurd, dit is wat sein
wurde wol, appassionata, as in flamme achter

de tram oan, in broeksbûse yn fjoer, in tonge
siket syn mûle, brillen ferskowe, werhelje it
wurd, sis it lûdop, de âlde muorren kelderje
de tram heakket yn ’e bocht en it giet oan op

hoe’t se op my ôfkomt mei it oantekenskrift
har hoed leit op it bankje, rêst om de lippen
spriedt de weach troch de iris fan it each hinne

wat se net sizze kin is hoe’t de muorre sinne
kleure is by har, wat de steapel boeken seit
oer dit riedsel dat wy dele: it hert fan in man

s.… Lês fierder

Jelma Knol

Tear en sear, de gedichten fan Irene Bal

logo.ensafh

De genade van een krimpende geest/De genede fan in krimpende geast, hyt de twatalige debútbondel fan Irene Bal, dy’t prachtich fersoarge útjûn is, mei foto’s fan Ronald Arthur van Schaik by elk gedicht. Stichting Uitgeverij Philip Elchers út Grins is de útjouwer.
Fansels bin ik de lêste dy’t dizze bondel resinsearje moat, want ik haw in saaklike relaasje mei frou Bal: se hat twa berneboeken útjûn by de Friese Pers Boekerij. Mar wat goed is moat sinjalearre wurde: sjoch dit stikje dan mar as in net al te objektive foarm fan konsumintefoarljochting.

De titel(s) fan de bondel fan Bal (tenei neam ik yn dit besprek allinne de Fryske titel fan in fers en de side) is/binne fuortdaliks al moai dûbelsinnich.… Lês fierder