‘Op ’t feld binne dúzzenden muzen. Die hewwe klaine oochys en die trippele met hur klaine foetsys flug over ’t sând. En wij foere se, âns frete se ’t boerelând op.’

Ut de speakers klinkt ’n Philip Bloemendal-achtige stim. ’t Fries Film & Audio Archief (FFAA) het tegaar met de Fryske Akademy en Tresoar geluudsopnames út 1927 digitaliseerd. De opnames worden maakt op inisjatyf fan de Dútse hoogleraar Theodor Siebs, die’t in kaart brocht hoe’t d’r op ferskillende plakken Frys – of ândere streektalen – sproken worde.

’t Is ’n goudmyn foor ôndersoekers. Bijgelyks om ferskillen per regio in kaart te bringen of ferskillen tussen hoe’t se doe en nou prate te horen.… Lês fierder

Tot ver in de middeleeuwen wonen de meeste Friezen op verhoogde erven verstrooid over een wijd, zeebetwist kwelderland dat bij hoge vloed telkens weer overstroomt, tot aan het uitgestrekte achterland met zijn veen en broekbossen. Een van die erven groeit uit tot een hoofdstad, met een naam die nog altijd een duiding vergt.

Een ander land, een eigen taal

Door de macht van het water konden de landen der Friezen er van de ene op de andere eeuw heel anders uitzien. In het jaar 800, niet lang nadat hun koningen voorgoed door de Franken verslag.

Lês fierder by Taaldacht… Lês fierder

Hindeloopen, Hielpen, Hylpen – Zang en dansgroep Ââld Hielpen bestaat dit jaar 110 jaar. Op de koudste achttiende september-dag ooit in ons land gemeten vond zondag De Dag van de Hylper Tael plaats in Hylpen. Ongeveer vijftig belangstellenden wisten de weg naar de eerste “Dag van de Hylper Tael” in de Foeke te vinden. Wat opviel was dat hoewel de eigen taal een belangrijk gedragen element in de Hylper samenleving is, de huidige autochtone Hylper inwoners – in mijn ogen: de stamhouders van de Hylper Tael – juist op deze speciale dag als vandaag in de Foeke verstek lieten gaan. Ik heb het donkerbruine vermoeden dat er een stille verdringing van het Hylpers door het Fries en door het Nederlands gaande is.… Lês fierder

Et wereldberoemde epos Heliand was onderwarp van mar liefst drie lezings op de grote Mannefestaosie Nedersaksische literetuur en tael op 16 september. Iene was van dr. Ingrid Rembold van de Universiteit van Manchester, specialist Middelieuwse geschiedenis. Zi’j publiceerder eerder over de verovering en kristianisering oftewel ‘kerstening’ van de Saksische wereld in de negende ieuw, deur Karel de Grote en zien zeune en opvolger Lodewiek de Vrome.

Et heldendicht Heliand vertelt over leven en starven van Jiezus Kristus. Dat is om de Saksische bevolking van die tied de kristelike leer beter aksepteren te laoten en om die daor vervolgens ok meer gedreven naor leven te laoten.… Lês fierder

Voordat de god van het christendom ten tonele werd gevoerd, hingen de Germaanstalige volkeren in onze streek een polytheïstische godsdienst aan. Een voorname rol in dat geloof hadden de goden die we nu Donar en Wodan noemen. Dat we die namen gebruiken, is opmerkelijk. Ze zijn namelijk niet Nederlands. Waar komen ze dan vandaan? Hoe werden de goden ooit in het Nederlands genoemd? En hoe zouden die namen in hedendaags Nederlands hebben geklonken?

In het tweede deel van dit artikel beantwoord ik die laatste twee vragen ook voor de andere grote Westgermaanse talen: het Engels, Duits, Nedersaksisch en Fries. Daarbij bespreek ik een aantal kenmerkende klankverschillen die deze talen onderscheiden.… Lês fierder

Vandemorgen he’k vesite had van Jessica uut Zaandhuzen. Zi’j is de buurvrouw van Berend en Lutske en dat bin dan weer de breur en et snaorske van kammeraod Jelle uut Sneek. Zo is de cirkel weer rond. Ik trof Jessica tiedens de Eupen Stal van dit jaor. Ik ston daor boeken te verkopen en zi’j kocht een boek van me. En doe vertelde ze me dat foto’s van heur op een tentoonstelling te zien wezen zollen. As ik misschien heur Nederlaanstaelige onderschriften in et Stellingwarfs vertaelen wol. Dat he’k dus daon en we hebben vandemorgen genoeglik over die vertaeling praot. Ik hebbe d’r nog iene verbetering in anbrocht en doe wawwe d’r beidend tevreden over.… Lês fierder

Ferline wike woansdei binne twa gedichten yn twa ferskillende kranten ferskynd.

It fers ‘waalske fuery’ yn de Dokkumer Krante is skreaun nei oanlieding fan de Waalske Fuery dy’t yn septimber 1572 plakhân hat yn Dokkum. De Geuzen hienen in koarte oerwinning makke yn ‘e stêd, mar in pear dagen letter kamen Waalske hierlingen út namme fan ‘e Spaanske kening en hawwe slim húsmanne yn de stêd. Op 9 septimber 2022 is dat betocht mei in sympoasium en de ûntbleating fan in plakkette oer dat histoaryske barren.

Lês fierder by Geart Tigchelaar… Lês fierder