Mijn eerste Friese roman (Rink van der Velde – De Fûke) las ik zo’n vijftig jaar geleden. Ook bij later herlezen maakte de kleine roman, die zich in de Tweede Wereldoorlog afspeelt, grote indruk. Het deze maand verschenen nieuwe boek van Willem Verf, Leafde yn oarlochstiid, trof me op dezelfde manier. Misschien speelt daarin ook een rolletje dat we hier in Koudum eerder dit jaar een indrukwekkende tentoonstelling met verhalen over de Tweede Wereldoorlog hadden.

De nieuwe, kleine roman van Willem Verf speelt zich voor het grootste deel af in de Tweede Wereldoorlog en we volgen personages zowel in Nederland (Friesland) als in Duitsland. … Lês fierder

Foaryn de Mennistetsjerke oan de Wurdumerdyk yn Ljouwert, neist de sprekstoel, stiet in tafel mei dêrop in portretfoto fan de dichter. De tsjerke sit stiiffol. It lûd fan de sprekkers galmet troch de romte, en nei it foardragen fan de gedichten klinkt yn stee fan applaus inkeld in swiere stilte. Sa hat de presintaasje fan syn dichtbondel wat fan in begraffenis.

De dichter sels is der net by. Willem Abma ferstoar in simmer lyn, en yn de bondel Bewarre steane syn lêste gedichten. In postume útjefte, fan in dichter dy’t gauris oer de dea skreau. Philippus H. Breuker skriuwt yn it foaropwurd dat de dea foar de dichter earst in skrikbyld is, mar letter wurde foar him libben en dea in ienheid.… Lês fierder

Daarmee kom ik bij het te bespreken boek van Jonkman & Versloot, Het Friese ‘Nederduits’, dat juist expliciet in taalscenario’s denkt. Het Nederduits uit de titel doelt op de volkstaal van de Nederlanden door de eeuwen heen, die tot diep in de negentiende eeuw Nederduits(ch) werd genoemd. De titelformulering is in dubbele zin programmatisch: Nederduits gaat over meer in tijd en ruimte dan het (huidige) Nederlands, en het is Fries omdat het ook eigen is aan Friesland en daar niet als ‘Fremdkörper’ gezien hoeft te worden.

Lês fierder by Michiel de Vaan op Frisistyk… Lês fierder

‘Motte wy ’t nag over Kris Callens hewwe?’

Biertsy met kammeraat Hendrik, sonovergoaten terras, goudene dâg.

‘Mot ‘t? Elkeneen die’t ik d’r over hoor sait dat ’t se niks ferbaast.’

‘D’r binne ok ândere geluden. Neffens psycholoog Irma van Steijn binne deuze mânly ‘gepassioneerd en gedreven’, hewwe se ’n enorme drive. At ’n passjoneerd en dreven man an de burrel gaat, wort syn drive ‘n seksuele drive, sait se. Is hij an syn driften overleverd. En gyneen die’t ‘t die aarme siel fertelt. De oplossing: Stoppe met werkburrels.’

Lês fierder by Stichting Bildts Aigene… Lês fierder

Erich Fromm bûgde him yn Die Furcht vor der Freiheit (1941) oer de fraach wêrom oft ‘Millionen von Deutschen ebenso bereitwillig ihre Freiheit aufgaben, wie ihre Väter fur sie gekämpft hatten; daß sie, anstatt sich nach Freiheit zu sehnen, sich nach Möglichkeiten umsahen, ihr zu entfliehen; daß weitere Millionen gleichgültig waren und nicht glaubten, daß die Verteidigung der Freiheit es wert sei, fur sie zu kämpfen und fur sie zu arbeiten.’
Wy bûge ús goed tachtich jier letter oer deselde fraach, allinnich wy folje foar ‘Deutschen’ yn ‘Menschen’ – oftewol Russen, Amerikanen, Jeropeanen, Aziaten en Afrikanen gelyk  – en wy sette de tiidwurden yn it presens del.… Lês fierder