Piter Boersma

It Fryske literêre libben (10): In foargonger op it Fryske paad om ris goed nei te sjen

logo.ensafh

Ensafh is op ’t stuit it iennichste folslein Frysktalige literêre tydskrift. De Moanne, ûntstien út it literêre tydskrift Trotwaer wei, kin der net mear nêst setten wurde, it is in algemien kultureel blêd mei noch wat literatuer en net folslein Frysktalich.

Oan it begjin fan it tydskriftewêzen yn de Fryske literatuer stiet it Friesch Jierboekjen, dat mei in ûnderbrekking yn 1832 bestie fan 1831 oant en mei 1835. It waard útjûn troch it yn 1827 oprjochte Friesch Genootschap.
Dêrnei joech it Genoatskip fan 1837 ôf De Vrije Fries út, mar dat wie Nederlânsktalich, mei útsûndering fan Fryske bydragen yn de earste jiergong.… Lês fierder

Roald van Elswijk

Fan Iðunn oant Iduna – Harmen Sytstra en taalherfoarmers yn Skandinaavje

logo.ensafh

Yn Fryslân is Harmen Sytstra benammen bekend om syn Iduna-stavering, in ortografy dy’t basearre wie op de argayske stavering fan Aldfryske rjochtsteksten. ‘Iduna’ is, sa’t wy witte, ek de namme fan it troch Sytstra oprjochte en redigearre literêre tydskrift (1845-1862). Yn dizze namme leit in ferwizing nei Iðunn, de Aldnoarske goadinne fan de dichtkeunst dy’t har kollega-goaden mei har appels boppedat de ivige jeugd joech. Net inkeld de namme, mar ek it idee efter Sytstra syn útstel, in histoaryske stavering foar it Frysk, hat syn oarsprong yn Skandinaavje. It wie ommers de Deenske taalkundige Rasmus Rask (1787-1832), dy’t yn Frisisk Sproglære (Fryske Spraakleare, 1825) úthâlden hie dat it Frysk al sûnt de 14e ieu útstoarn wie, en dat der inkeld brokstikken fan de âlde taal oerbleaun wiene.… Lês fierder

Piter Boersma

It Fryske literêre libben (9): De yntegrale beliedsnota kultuer, taal en ûnderwiis fan de provinsje Fryslân ‘Grinzen oer’ nimt de ferkearde wei

logo.ensafh

Grinzen oer?

De ‘Integrale beleidsnota cultuur, taal en onderwijs Provincie Fryslân’ hat as titel Grinzen oer meikrigen. Yn it foaropwurd stiet ûnder hokker flagge de nota stiet: ‘Onze hoofdstad Leeuwarden is in de race voor de titel Culturele Hoofdstad 2018. Die kandidatuur ondersteunen wij met de volle 100 procent. Bijvoorbeeld met onze plannen voor de komende jaren. De lêste sin fan it foaropwurd giet sa: ‘Fryslân heeft deze rijkdom. Een prachtbezit, dat we graag aan de buitenwereld willen laten zien.’ Mei ‘deze rijkdom’ wurdt it neikommende bedoeld: ‘Het Fries geeft kracht. Dat geldt ook voor de andere talen die in onze provincie worden gesproken.… Lês fierder

Piter Boersma

It Fryske literêre libben (8): Mei de Moanne fan it Fryske boek fan ’e rein yn ’e drip

logo.ensafh

Mear as trije jier lyn is it al wer dat it neffens de provinsje dien wêze moast mei de Stichting It Fryske Boek. It Fryske Boek organisearre de Fryske Boekewiken (oan ’e ein fan ’e winter) en de ferneamde Sutelaksje (yn ’e hjerst). It mei wier wêze dat de Stichting It Fryske Boek de swung wat út wie, feit bliuwt dat no goed trije jier letter konstatearre wurde kin dat de provinsje wat al te hastich de stekker der út lutsen hat en de net al te gelokkige kar makke hat om It Fryske Boek oer te heveljen en opgean te litten yn Tresoar.… Lês fierder

Josse de Haan

Leafdeleaze biografy oer Jopie Huisman

logo.ensafh

Ta gelegenheid fan it 25-jierrich bestean fan it Jopie Huisman Museum waard yn 2011 in (alternative) jubileumeksposysje hâlden yn Warkum (april – novimber). De eksposysje hie de namme De andere kant, meidat in soad (‘twaddehâns’) wurk op de útstalling hong dat net yn it offisjele museum oanwêzich is. De katalogus by de eksposysje, dy’t tagelyk in soarte fan biografy foarstelle moat is skreaun troch Albert van Keimpema (156 siden oblong, útjûn troch de Stichting Jubileumexpositie JH.). Van Keimpema is gjin keunsthistoarikus, hâldt him net dwaande mei keunst, en hat net earder kritysk of oar wurk oer keunst levere. It taalgebrûk – Nederlânsk – is breklik, de styl hat wat fan it wenstige geswets fan sportferslachjouwers.Lês fierder

Piter Boersma

It Fryske literêre libben (7): Omtinken foar Harmen Sytstra, in Frysk ikoan by útstek

logo.ensafh

Wy hawwe net safolle mei it betinken fan ús (grutte) foargongers. Wy ferjitte se. It omgean mei har is in behyplike saak. Faaks is dat wol net goed. Wy gean sloarderich om mei de de helden út it ferline, mei grutte foargongers, mei wat Fryske ikoanen wêze moatte soene en dat betsjut faaks dat wy sloarderich mei ús sels omgean.
Ik bedoel net dat wy ek helden binne, ikoanen. As Jacco de Boer fan de bidboekgroep fan it projekt Ljouwert Kulturele Haadstêd 2018 stelt dat Doutzen Kroes in Frysk ikoan wêze soe, dan is de ûnderlizzende gedachte fan de bidboekers dat se it sels binne, yn alle gefallen wêze wolle.… Lês fierder

Hein Jaap Hilarides

De Frysktalige muzyk fan ûnderstream nei mainstream*

logo.ensafh

In weromsjen op 25 jier Aaipop

Aaipop begûn yn 1987 yn Muzykkafé Nijlân. Nei trije kear wie de belangstelling sa grut dat it festival ferpleatst wurde moast nei doarpssintrum De Mande. De earste kearen yn it kafee ha ik net meimakke. Ik siet yn dy tiid hielendal net yn de Frysktalige muzyk. Fia Rik Meijer kaam ik der foar’t earst mei yn de kunde. Hy spile gitaar yn in gelegenheidsformaasje dy’t ‘Slûge Sibbele syn Soan en de Sipels’ hite. Ik sjoch de poster mei nammen noch foar my. Ferskate trûbadoers en groepen soenen yn de jierren dêrnei bekendheid krije, bygelyks Piter Wilkens.… Lês fierder