Greet Andringa

Wekker wurde, stim fine, kiel smarre…

logo.ensafh

Ik woe dit stik begjinne mei de meidieling en it gefoel dat ik nei in jier as fjouwer, fiif, stadichoan wer oan it wekker wurden bin út in hiele lange wintersliep. Mar is dat eins wol sa?

Ja, it is in skoft lyn dat ik in boek lêzen haw gewoan foar de lol. Noch folle langer lyn dat ik in boek skreaun haw of wat sinnichs sein ha oer in oar syn literêr of keunstsinnich krewearjen. Mar in skieding, in djipdollende psychologyske oplieding, in ûnfertúnlike leafde fier oer de grins (oer alle grinzen!), de opbou fan in eigen terapypraktyk, opgroeiende puberbern, nije ferkearing folle tichterby, losweakjen fan de baas nei tweintich jier trouwe tsjinst as ferslavingsdokter, hûs te keap, nij praktykgebou timmerje, skilderje, ynrjochtsje, âlde patroanen yn de nije relaasje ûntdekke en dêr dizze kear wol mei oan de slach foar’t it te let is, bern nei nije skoallen, oan in filmskript skriuwe foar in ferrekte aardige Sweedske regisseur mar dat fak eins ûnderweis noch leare moatte, tweintich terapysesjes yn ’e wike jaan, in stik lân omdolle om in fiedselbosk fan te meitsjen, yndie it hûs ferkeapje nei alles Jan de Bouvriewyt skildere te hawwen yn opdracht fan de nije makelder en mei kompetinsjestriid mei de wyls al net mear sa hiel nije ferkearing, neitinke oer hoe’t in wichtige fernijende fyzje op de emoasjonele problemen fan minsken en de gefolgen dêrfan foar harren omjouwing yn ’e wrâld setten wurde kin, doazen ynpakke, op de bek gean mei it filmprojekt, wurkgroepkes, in heal Piterpaad rinne yn fjirtjin dagen, in mem dy’t ynienen terminaal siik is neffens de MRI-bylden, eigen administraasje en PR dwaan, de waarmwetterynstallaasje en de sinneboiler dy’t it opjouwe krekt foardat de nije bewenners yn it âlde hûs sille, de bern dy’t it net leuk fine harren bertehûs te ferlitten, de ferkearing dy’t it dochs wat benaud krijt fan de oankommende ynfaazje fan in mem-mei-piken yn syn territoarium, spul mei de monteur fan it ynstallaazjebedriuw omdat it ynienen reint yn it haltsje ûnder it tsjettelhûs neidat er syn wurk dien hat wylst dát yn alle gefallen noch net sa wie foardat er kaam, alle doazen wer útpakke yn in nij hûs dat folle smûker mar ek folle lytser is as it âlde – ja, we sille noch bybouwe -, mem dy’t ynienen wer net terminaal is, mar wol ûngenêslik, dochs mar foar twa dagen yn ’e wike werom nei de âlde wurkjouwer neist de eigen saak omdat ik de kollega’s sa mis en fergeemje myn doktersbrevet net no al ferlieze wol omdat ik oars net mear oan de registraasje-easken foldoch, houtkachel en skoarstienpipen pleatse yn goede harmony mei de ferkearing en om foar te kommen dat de kliïnten yn myn eigen praktyk blaubekjend oan de bank fêstfrieze ynstee fan opknappe, plannen meitsje foar de oanpak fan it fierdere hûs en hiem, miskien in boek skriuwe oer wat ik wit oer en fan minsken… Blykber bin ik wat in ûnrêstige winterslieper.… Lês fierder

Marcel Plaatsman

Mystikifikaasje om it Nijedjip hinne

logo.ensafh

Yn it noarden fan ús provinsje, dêr’t de dyk it lân omklammet, en dêr’t de fearboaten ôffarre, dêr is Fryske literatuer makke, dat it moat dêr eins wol in Frysk stedsje wêze. It hjit fan it Nijedjip en ek wer net, de ynwenners sizze it wol sa (yn harren dialekt), mar op de plaknamboerden stiet hiel wat oars en it stiet der ek mar in ien taal. Ik haw it oer De Helder.

De Helder leit net yn Fryslân en ek net yn it part fan Noard-Hollân dat West-Fryslân neamd wurdt. Dêr is De Helder net âld genôch foar. Frysk waard der nea sprutsen.… Lês fierder

Anne Feddema

Ars Helvetica, Musica Sacra

logo.ensafh

De iene nei de oare berch yn Switserlân, in friesgrafyk fan haaietosken. It suver, té kreaze jodela-E.T.- lân, dêr’t je mar komselden in fertutearze wente of sels mar bargehok tsjinkomme. Jo eigen Kuifjekollumnist AHBF út L. wie dêr dus. Ik haw mysels opoffere foar de goede ensafh-saak en gong mei mei in organisearre groepsreis fan de hillige Sint Peter Langhout. Mei dy ûndernimmer reizgje is altiten bysûnder en aventoerlik, want je witte nea wat jo krije sille foar je jild. De iene kear sliepe je yn ’e djoerste hotels en keamers; twa oernachtings dêr, betelle as bûten-in-groep-reizger, binne dan al de helte fan it hiele reisbedrach, tsien dagen fuort op basis fan healpensjon.… Lês fierder

Jelma Knol

Russyske prinses brocht muzyk yn Siberië

logo.ensafh

Soms krigest tanksij www.boekwinkeltjes.nl in boek yn hannen datst nei lêzing fuortleist mei de sucht: Wêrom is dit ferhaal net ferfilme? Ik doel op The princess of Siberia (1985) fan Christine Sutherland, dy’t it libbensferhaal fan Maria Volkonsky en de Dekabristen opskreau. It is eins it perfekte ferfolch op Oarloch en Frede, omdat in tal Russyske oarlochshelden út 1807 – 1814 in rol spilen yn de opstân fan 1825 tsjin it feodale bewâld fan tsaar Alexander I (in âldomke fan Willem-Alexander trouwens, hy koe de dûbelgonger wêze fan dizze lange, ljochthierrige tsaar. De mâlkoppigens fan de Oranjes skynt ek fan it Romanovbloed te kommen).… Lês fierder

Cornelis van der Wal

De ‘Moannefikaasje’ fan de Fryske Literatuer + update

logo.ensafh

Foar’t ik mei myn eigentlike ûnderwerp úteinset: wat in ynfloed hat myn foarige kollum op de nominearren foar de Gysbert 2017 útoefene! De fiif útkarde poëten binne tige kjel wurden fan it foarútsjoch om oeren lang op it foarste bankje fan de Boalserter Broeretsjerke sitte te moatten, martele troch ûnwissens, en dan te hearren krije… dat fjouwer fan de fiif foar de gek hâlden binne. Se krije de Priis net, en kinne harren tankbere taspraak ferskuorre. De Fiif hawwe in lilke brief nei de Provinsje stjoerd, de redaksje fan ensafh woe dy brief graach publisearje, mar oant no ta is ús de ynhâld net bekend makke.… Lês fierder

Anne Feddema

Kollum foar Ensafh

logo.ensafh

In stik dei út… Plus it fierdere libben fan Anne Feddema?
Reisbesykjen nei Oldenburg, tongersdei fyftjin juny twatûzensantjin.

05.00 oere… fyftjin juny twatûzensantjin. De wekker giet ôf en ik spring út bêd.

Wier-wier, mar… nét wier. Hoe betiid ik ek de dei, of noch neare nacht, ynstap om oan ’e kuier te gean, ik persoanlik haw noch nea ‘de wekker setten’ om dy dan ôfrinne te litten wannear’t dat dan mar winske is. It is wis-wekker-wier net nedich, sis ik jimme. Ikséls rin as in wekker it libben yn. It liket wol as haw ik in ynboud alaarmsysteem yn ’t kopke.… Lês fierder

Willem Winters

Boks

logo.ensafh

Al gean ik mar efkes de stêd yn dan nim ik dochs faak myn fototastel mei. Ik bin sljocht op fotografearjen. Doe’t ik in jier as alve wie mocht ik al út en troch mei de Kodak-boks fan ús heit in foto meitsje. Dat wie in hiele ûnderfining, want der sieten mar tolve foto’s op in roltsje. Ik mocht de boel net ferprutse. Fergelykje dat mei de digitale kamera: guon minsken sjitte yn in wykein in pear hûndert foto’s.
Dy bokskamera fyn ik noch altyd oandwaanlik troch syn ienfâld. Boppedat jout er in goed idee fan de alâlde camera obscura.… Lês fierder