Jelma Knol

Net hommels ferstoarn

logo.ensafh

Dus. Ien fan de Belgyske wittenskippers fan de Fryske Akademy hat it skriuwen learen fan it Frysk foar ûnsinnich ferklearre en Mata Hari komt yn 2018 ek al net nei Ljouwert ta. De hear Walthaus is as partisipearjend antropolooch dwaande om de lêste deadsstupen fan de Fryske beweging fan binnenút fêst te lizzen, hy hat der sels de taal foar leard. Sjapo Asing. Ik fyn dit wol geastich.

Mata Hari wie al slim oerstallich wurden. My heucht in bêst wol aardige musical mei de song ‘Huodden en petten’. Dat wie noch in eigen produksje. Sjapo Rients. De leidige eachopslach fan it Liwwadder frommeske, har sêfte búkje, sels har parfum: wy hawwe yn Ljouwert al genôch Mata Hari.… Lês fierder

André Looijenga

Boereroman revisited

logo.ensafh

‘De boeken binne myn troast en segen’, sei de man op ’e rommelmerk yn Appelskea. In rigele rinkjes yn de earen, in bolwurk kettings om ’e nekke, yn motorfest en op klompen, sette de wâldsjer syn kratten ûnder driigjende loften mei soarch werom yn ’e oplizzer. Der sit noch altyd wol hannel yn de âlde boeken.

Okkerdeis haw ik eksamen dien by de Afûk, ynklusyf in mûnling oer literatuer oan ’e hân fan in list fan tsien Fryske boeken fan foar 1945. Mei sa’n lêslist komst ek telâne yn boeken dy’tst oars noait frijwillich opslaan soest. Fan guon boeken ûntdekst dat dyn foaroardiel net terjochte wie, mar der binne ek literêre reputaasjes dy’t oan diggels falle.… Lês fierder

Cornelis van der Wal

Jakob van Hoddis

logo.ensafh

Hawwe jo wolris fan de dichter Hans Davidsohn heard? Sa net, dan faaks al fan syn pseudonym, in anagram fan syn namme: Jakob van Hoddis. Van Hoddis (1887-1942) is benammen bekend wurden troch syn gedicht Weltende, dat er yn 1911 yn it tydskrift Der Demokrat publisearre. Van Hoddis hie der daliks grut súkses mei, yn lytse literêre rûnten fansels. Nei oanlieding fan dit fers waard de dichter as paadsljochter fan it betide ekspresjonisme sjoen. Yn Berlyn wie Van Hoddis ien fan de oprjochters fan it ‘Neopathische Cabaret’ (1909). In prachtige namme fansels, mar ek wat makaber, sjoen it feit dat by Van Hoddis yn 1912 har de earste ferskynselen fan skizofreny foardiene.… Lês fierder

Ferdinand de Jong

Kollum Ferdinand de Jong: Elk nadeel… It referindum

logo.ensafh

Ja, ik ha al te stimmen west. In pear dagen lyn is it al wer. Wat de útslach wie docht der yn dit stik net ta. It giet oer it fenomeen referindum. Want wat fine we dêr no eins fan? In pear dagen foardat we stimme mochten oer in frijwat dizenich ûnderwerp dêr’t foaral de media him drok oer makke, hie ik in diskusje oer it überhaupt hâlden fan in referindum. Myn gesprekspartner en ik wienen it folslein net mei elkoar iens. Ik bin foar in referindum as rieplachtsjen fan de Mienskip. Smiley. Wêrom bin ik foar it rieplachtsjen?

Neffens myn gesprekspartner ha wy by de ferkiezings in folksfertsjintwurdiging keazen dy’t fjouwer jier oer alles dat der spilet kedize mei.… Lês fierder

Jelma Knol

Miserere Domine

logo.ensafh

It koar song netsjes, puollemuolke de resinsint fan de LC en DvhN keken. Netsjes! Komselden makke ik sa’n beladen útfiering fan J.S. Bach syn Matthäus Passion mei as op tiisdei 22 maart yn De Harmonie. It publyk applaudisearre net, earst nei in minút of mear stilte kaam stadichoan it klappen op gong, sûnder de hystearyske bravoroppers dy’t har oars sa graach oppenearje.

Wy harken nei it Estonian Philharmonic Chamber Choir, it wrâldferneamde koar dat faak de nijste wurken fan Arvo Pärt en oare hjoeddeiske ortodoks-kristlike komponisten út East-Europa útfiert. Dat wie ophimsels al bysûnder. Wa’t witte wol hoe’t muzikale kreativiteit gedije kin ûnder besettings en diktatueren lêze Baltische Zielen fan Jan Brokken.… Lês fierder

André Looijenga

Nee, dizze kop is net yn sabeare Dútsk

logo.ensafh

It is Hollânske boekewike, dat in goede reden om in Frysk boek te keapjen en dêr in fergees treinkaartsje as Hollânsktalich geskink by te krijen. En sa’t jo grif meikrigen hawwe, is ‘Dútslân’ it tema fan dy Hollânske boekewike. Sels lês ik Dútsers folle leaver yn it Dútsk oars. Ik soe jo graach wat nijsgjirrichs oanriede wolle yn dy eastlike buortaal, mar it heucht my hoe’t ik fan ’t simmer by de Van der Velde yn Snits it heale kastke mei ‘Deutsche Bücher’ beseach: allinnich in pear oersette Skandinavyske thrillers foar toeristen dy’t troch har fakânsjelektuer hinne binne. Dútske literatuer is by jo yn Fryslân yn ’e winkel dochs net te keap, bin ik bang.… Lês fierder

Cornelis van der Wal

Max Jacob: in ynlieding

logo.ensafh

Al in moai skoft fassinearret my de Frânske dichter en skilder Max Jacob (1876-1944). Ynearsten net iens sasear, moat ik tajaan, fanwegen syn keunstsinnige uteringen, mar benammen de biografy fan dizze aparte man luts my oan. Dêr sit wol in boek yn, sa tocht ik – dat hawwe oaren lykwols al dien.

Max Jacob

De data dy’t by Max Jacob syn libben hearre: berne 12-07-1876 yn Quimper (Bretanje) en stoarn 05-03-1944 yn in ynternearringskamp fan de nazi’s. Jacob wie fan Joadske komôf. Ik hoech hjir net alles fan Wikipedia te werheljen.

Wat lûkt my no sa oan yn Max Jacob? No, dat sil ik jo sizze.… Lês fierder