Skermer

Fryslân en de wrâld

logo.ensafh

Wy sjogge nei de televyzje, harkje nei de radio, lêze de krante, boeken, sjogge op ynternet. Al dy ynformaasje: wy binne fersêde fan ’e wrâld. Moai. De wrâld is uzes meiinoar: net dêr wurdt honger lijt, hjir wurdt honger lijt.

Der kin in skras troch ‘hjir’, der kin in skras troch ‘dêr’.

Ik sit yn ’e tún, op it terras oan ’e sleatskant mei útsjoch oer de greiden: paradys Fryslân. Oan ’e oare kant fan ’e sleat rinne Tesselske skiep en ek in pear barbados blackbellys. Ik drink wyn dy’t wy meinommen ha út ’e Piëmonte yn Italië. It boek dat rjochts nêst my leit stiet fol mei poëzy fan Sinezen, oerset yn it Nederlânsk.… Lês fierder

Skermer

Snoeie

logo.ensafh

Dit lies ik:

‘Bang om te snoeien? Dizze gids lit op heldere wize sjen hoe’tst mei in tal simpele begjinsels yn ’e achterholle net bang hoechst te wêzen dat de te snoeien toaniel-, muzyk-, byldzjende keunst- of literatuersektor it daliks ôfleit ast de snoeiskjirre of de seage der yn setst. Oan ’e hân fan foarbylden dy’t in protte yn ús keunstwalhalla’s foarkomme learst hoe’tst mime- en toanielspilers, trombonisten, skilders en dichters ienfâldichwei sels snoeie kinst. Ek wurdt yngongen op it skearen fan literêre tydskriften en it ferwiderjen fan produksjehuzen.
Snoeie betsjut datst it tefolle ynkoartest en it deade, swakke of wat him ferkeard ûntjout weinimst.… Lês fierder

Cornelis van der Wal

Palestrina

logo.ensafh

Ferline wike tongersdei stapte ik moarns betiid op ’e trein, foar in reiske nei Hamburch. Wat giet dat maklik tsjintwurdich, alles is online te regeljen, treinkaartsjes en ek in kaartsje foar de Opera fan dizze twadde stêd fan Dútslân wiene my al tastjoerd. Dy treinkaartsjes kinne jo sels thús ek útprintsje, mar dat liket sa suterich.

Ik soe in útfiering meimeitsje fan de opera Palestrina fan de Dútske komponist Hans Pfitzner, dy’t libbe fan 1869 oant 1949. Ja, de man wie in bytsje ferkeard yn ’e oarloch, mar hat syn straf ek wol krigen: by in bombardemint fan de Alliearden op München waard syn hûs foar it grutste part fernield en rekke er hast al syn besittings kwyt.… Lês fierder

Anneke van Renssen, Willem Winters

Boeken / Boeke-baas-baas-boeken

logo.ensafh

Boeken

Us hiele hûs stiet fol mei boeken. Sa no en dan brekt it swit my út. ‘Komt de souder net del, kin de flier yn Willems keamer it wol hâlde?’ Oant no ta wol, en ik moat sizze dat Willem der in protte oan docht om dizze út de hân rinnende hobby yn de klauwen te hâlden.
Geregeldwei sjout er mei in protsje boeken nei souder, like faak komt er mei in protsje boeken werom. Dy moatte dan nei de Kringloop of Tresoar. Willem sa grutsk as wat: hy rommet op!

Ik wit better. Want dan is der wer in boekemerk yn it FEC en giet Steven Sterk der noch eefkes oerhinne mei de oankondiging dat hy gjin ien, mar twa miljoen boeken hat.… Lês fierder

Willem Winters, Anneke van Renssen

Skyngehak/Fleis

logo.ensafh

Skyngehak

Bliuwt der by it iten fleis oer dat fuortsmiten wurdt, of der falt by it tameitsjen in stikje spek op ’e flier, dan tink ik altiten: ‘Skande, dêr hat de baarch him foar opoffere.’ Dat is wat oerdreaun fansels, mar net ûnwier. De fraach is, mei hokker rjucht ik in dier op yt. Kannibalen twifelen net oer harren itensfoarsjenning. Want wat is der no noch lekkerder as minskefleis? En wêrom soe it net meie?
Dat is in frjemde kwestje, sa as de rjuchtsaak tsjin Armin Meiwes, de kannibaal van Rotenburg sjen liet. Hy iet in man op dy’t him frijwillich by him melden hie.… Lês fierder

Skermer

Bloed oan ’e hannen

logo.ensafh

Bloedmetalen. Kobalt. Coltan. Mobyltsje. Kongo. Jild. Bloed oan ’e hannen.

Oalje. Auto. Irak. Jild. Bloed oan ’e hannen.

Himp. Untspanning. Afganistan. Jild. Bloed oan ’e hannen.

Ideology. Macht. Pakistan. Bloed oan ’e hannen.

Ras en nasjonalisme. Grinzen. Palistina. Bloed oan ’e hannen.

Godstsjinst. Hearsksucht. Midden-Easten, Noard-Afrika. Bloed oan ’e hannen.

In ryk libben.

In maklik libben.

In soargeleas libben.

In frij libben.

In feilich libben.

In himelsk libben.

Oarloch!

Der moat bloed foar floeie.

Dines leafst net.

De minske. De wrâld.

Bloed oan ’e hannen. … Lês fierder

Cornelis van der Wal

Utdaging

logo.ensafh

Okkerdeis deponearre Henk van der Veer, dy’t anonym bliuwe wol, in hiele steapel âlde Fryske literêre tydskriften by my yn ’e brievebus. It wiene benammen ôfleveringen fan de Tsjerne en Trotwaer. Dat lêste blêd bestiet nammers noch, alteast dat stiet op de foarside fan de Moanne fermeld. Nuver is al dat ik it net mear fine kin, wat ik ek yn dit algemien-kultureel opinyblêd omblêdzje. Mar dat sil grif oan my lizze.

Om mar ris koart te kriemen: de Fryske literatuer wie in stik libbener doedestiids. Literêre diskusjes, wêr fine jo se hjoed-de-dei noch? Ja, op ynternet sweve noch in pear kwerulanten om, mar dy binne amper serieus te nimmen.… Lês fierder