Dit is de twadde ôflevering fan de foar in part op rym sette ferzje fan J. Slauerhoff syn ferhaal De laatste reis van de Nyborg. Andries Miedema hat hieltyd parten yn komprimearre foarm yn gedichten fongen, dy’t er foarôfgean lit troch in stikje tekst fan it oarspronklike ferhaal. Yn elke ôflevering wurde in tal gedichten + proazatekst jûn. De ôfleveringen folgje it oarspronklike ferhaal gronologysk. Oflevering 1 stie op ensafh 1 (Farsk 128).
De auteur seit oer it ferhaal en syn wurkstik:
‘Slauerhoff hat in prachtich n spannend ferhaal skreaun oer in bark mei in bysûndere lading en in bysûndere kaptein en bemanning. Op reis fan San fransisco nei Foochow oer de Stille Oseaan belibje se de rûchste aventoeren.
Om it ferhaal sa goed mooglik folgje te kinnen, haw ik it proaza yn de oarspronklike taal holden.’
Wa’t de oarspronklike ferzje fan it ferhaal hielendal lêze wol kin dat dwaan op:
It ferhaal is foar it earst yn boekfoarn ferskynd yn 1930 yn de bondel Schuim en as.
5
‘Wat nieuws?’ vroeg die, kwaadgehumeurd uit zijn slaap schietend.
‘Depressie en muiterij van de passagiers.’
‘Allebei, onmogelijk. Wacht met je grappen tot het weer dag is.’
‘Hoor!’ zei Soden. De wind was heviger in het want te horen. Het gerommel was tot hier hoorbaar.
It bûnzjen
‘It skip leit stiif en steady oer,
hoe sil in losse kiste bûnzje?’
De lampenist mei ’t ljochtsjend fjoer
mei del yn ’t rûm, dêr’t skaden dûnsje.
Eltse kiste geef en fêst, stie
as hie de grûn him al ferswolge.
In glimljocht op ’e karakters hie
in byld as wjirmgatten fan gefolgen.
Yn ’t twadde rûm gyng ’t ljocht ferlern,
de kisten skoden foar gjin tomme.
No noch it tredde rûm besjen,
Dêr woe it bûnzjen net bekomme.
6
Soden volgde aarzelend de kapitein, maar er gebeurde niets, geen vallende kisten versperden de terugtocht, alleen daar, uit een stilstaande kist, bonsde het plotseling hevig. Soden pakte Fröbom in de arm: ‘Daar! hij wil eruit!’
Bûten westen
‘Net iepen meitsje, lizze litte,
hja komme oars de rûmen út,
sille ús nei, foardat wy ’t witte
in kistedeksel oer ús slút!
Lûken ticht, net iepen meitsje!’
Doe pakte de kaptein him fêst.
De stjoerman raasde noch foar ’t lêst:
‘Sjorrings op ’e lûken! Weitsje!’
Utsinnich sloech er op ’e kletter.
Stiver griep Fröbom de nekke,
dat er bûten westen rekke,
‘Wachtsman, hjir in amer wetter!’
Mei de bile yn ’e hân
gong Fröbom wer nei ûnder del,
de lampe wie noch oan ’e brân,
in skimerstjer yn tsjustere hel.
7
Ook de lampenist was gevlucht. Fröbom grijnsde, hing de lantaarn aan de bovenste steunlat en wachtte geduldig. Het bleef lang stil, Fröbom bleef wachten. Toen eindelijk het gerommel weer begon, hieuw hij op de kist in, het deksel vloog versplinterd open, hij boog zich over het gat: in een zwartzijden open gewaad lagen bruine stenen van allerlei vorm, een grotere, bijna rond, rolde over de andere.
Stiennen
In protte stiennen yn in kiste…?
It riedsel fan ’t bûnzjen op ’e wacht;
de grouste soald’ er troch de nacht.
Faaks dat de ferladers it wol wisten,
Hy soe nei boppen mar betocht him,
werom moat wer dy grouwe stien.
’t Sykjen yn neare nacht ferdien,
it rûm mar út yn straffe klim.
De stjoerman socht by ljochtskyndei
mei de kaptein: de kiste leech!
Wat grús en fierders alles wei,
de flokken klonken hol en steech.
8
Fröbom gromde en vloekte en betoogde: ‘Die dikke steen, ik heb hem toch vannacht in mijn eigen handen gehad! Steen is steen, dood is dood. Gek is hij die anders denkt. Mensen als jij moeten eerst doodgaan voordat ze geloven dat er niets is en dan zien ze ’t niet meer, omdat ze zelf niets meer zijn. Zo leren ze ’t nooit!’
Stoarm
Moarns kaam de stoarm, heal fergetten,
in swarte wolk stie op ’e kym
om see en weagen oan te setten,
’t skip t’ ûntheisterjen yn wylde grym.
De mêsten kreaken, út it rom
gjin lûd noch, ’t wetter stie oan dek.
De see, misfoarme yn stowend skom,
dochs earstoan noch gjin lek of brek.
De stjoerman kaam net út ’e leasten,
ûnmachtich ’t tinken, koe neat dwaan,
duldsum wachtsjend itjinge kaam,
frezend de tsjustere komst fan geasten.
(wurdt fuortset)