Dit is de fyfde ôflevering fan de foar in part op rym sette ferzje fan J. Slauerhoff syn ferhaal De laatste reis van de Nyborg. Andries Miedema hat hieltyd parten yn komprimearre foarm yn gedichten fongen, dy’t er foarôfgean lit troch in stikje tekst fan it oarspronklike ferhaal. Yn elke ôflevering wurde in tal gedichten + proazatekst jûn. De ôfleveringen folgje it oarspronklike ferhaal gronologysk. De eardere ôfleveringen stean op ensafh 1, 2, 3 en 4 (sjoch Argiven).
De auteur seit oer it ferhaal en syn wurkstik:
‘Slauerhoff hat in prachtich n spannend ferhaal skreaun oer in bark mei in bysûndere lading en in bysûndere kaptein en bemanning. Op reis fan San fransisco nei Foochow oer de Stille Oseaan belibje se de rûchste aventoeren.
Om it ferhaal sa goed mooglik folgje te kinnen, haw ik it proaza yn de oarspronklike taal holden.’
Wa’t de oarspronklike ferzje fan it ferhaal hielendal lêze wol kin dat dwaan op:
It ferhaal is foar it earst yn boekfoarn ferskynd yn 1930 yn de bondel Schuim en as.
18
Soden had weer de wacht. Hij, voor een paar weken totaal buiten westen, was nu het meest fit van allen. Zolang de orkaan heerste, kon er in het ruim niets gebeuren, dat was zijn rotsvast geloof. Zij wisten het ook wel dat de taifoen, de grote wind, de machtigste van alle geesten is.
Lân!
Moarns ier, de dei moast no begjinne,
dochs ’t tsjuster joech noch gjin belies
oant einlings om ’e kime hinne
twa helten gloarren, grien en griis.
En op ’e grins fan grien en griis
kamen dêr by einbeslút
d’ earste stippen as bewiis
en dan de gjalp fan: “Lân foarút!”
Efkes troch de wolkens hinne
skeat de stjoerman kalm de sinne.
Dêrmei wie de breedte wis,
de lingte rûchwei op ’e gis.
19
De zeilaanwijzingen voor de Zuidzee gaven niet anders dan koraaleilanden, Rona-roa vulkanisch, vaarwater gevaarlijk en niet in kaart. Eilanden onvruchtbaar, meest onbewoond, bevolking kannibalen. Op Nua-hiva een kerk in ’51 verbrand. Op Tanaloa een rubberplantage en zoet water.
Klippen
Nei de earste trije stippen
waard men oare noch gewaar.
De Paoemoetoes mei har klippen,
der wankt om tichterby gefaar.
Koerts feroarje soe de brânje
wêze foar oproer en waan:
de mannen woenen steefêst lânje
al soe it skip te pletter slaan.
De roergonger kriich sterke drank,
de kaptein helle nei ’t westen út,
hat ’t skip sa rêden ta beslút…
Moarn foar him in mês as tank?
20
Toch ging hij slapen, bijna als een ter dood veroordeelde, en toen luide kreten hem na twee uur misschien weer wekten, schrok hij niet, stond kalm op, wapende zich en ging aan dek. Niemand bedreigde hem, rondom de drankkist schoolden allen samen, de bootsman, een Holsteiner, hieuw met kracht erop in, de stukken hout vlogen in het rond.
Tonne
De boats sloech op ’e drankkiste yn,
Fröbom sommearre om op te hâlden.
Fûsten wiisden nei de kym:
ferdwinend dizich d’ eilânswâlden.
Warskôgjend skeat er yn ’e loft,
de mannen griepen him beret
en waard doe troch de hiele kloft
finzen yn in tonne set.
Dy takelen se yn ’e mêst;
lykwols ’t ûnmjittich drankferbrûk
en ’t dronken sjongen op it lûk
stelde de kaptein gerêst.
21
Toch hield hij scherpe uitkijk naar beneden en naar de verte; toen het schemerde lagen de meesten al over het dek verspreid, soms rolde een enkele nog heen en weer, tastend naar een fles. Toen het geheel donker was, gleed hij behoedzaam naar beneden en vond Soden, Jensen, de tweede stuurman en de kok na lang zoeken in het kabelgat weggekropen; hij had een uur werk om ze eruit te praten, vooral met Soden, die opzag tegen het werk dat hun wachtte, had hij moeite.
Rûm
De ljedder wei, in glêde planke
dy’t ôfrûn yn it djippe rom;
de dronken mannen as in lamke
dêr bydel, gjin aan en dom.
It lûk waard ôfdekt en fersletten,
de stjoerman grepen yn ’e rêch…
De boatsman hienen se fergetten,
Fröbom dy’t ‘t wrakseljen seach.
Mei hurde hân wûn er de striid,
Soden, gear, socht nei de siken;
de boatsman troch it lûk, dat wiid
wer iepen gong, by de heale liken.