(Dit is it begjinfragmint fan it ferhaal, dat folslein ôfprinte stiet yn it nûmer 7 fan ensafh op papier dat krekt ferskynd is. Om dat nûmer te besetten troch it nimmen fan in abonnemint of it keapjen fan in los nûmer klik op Abonneminten.)

Wylst de oaren fan Skiphol kamen hie ik yn München it fleantúch nommen nei it Ferihegy-fleanfjild fan Boedapest, terminal 1.
De oaren kamen oan op terminal 2.
Nei lang wachtsjen, in taksyrit fan in heal oere fan 1 nei 2, sykjen en wer lang wachtsjen, hienen wy inoar troffen en mei syn fiven rieden wy no yn it Hongaarske buske mei de Hongaarske sjauffeur, dy’t allinnich Hongaarsk ferstie, troch it lege, flakke lân yn ’e rjochting fan de Roemeenske grins.
It wie al twiljochterich doe’t we Biharkeresztes útrieden.
Oan ’e kant fan ’e dyk stienen auto’s, hûnderten auto’s.
Yn mar in pear siet ien persoan. Fierwei de measten sieten grôtfol mei húshâldings, âldere minsken en bern, lytse poppen. De auto’s liken al lang stil te stean en it seach der net nei út, dat der ynkoarten beweging te ferwachtsjen wie.
Bern boarten yn in greppel, hjir en dêr hong wask te droegjen oan in beamtûke, yn ’e berm sieten manlju en froulju by inoar en waard der dronken, bier, selsmakke pálinka en tuica. Der waard praat, der waard skreaud, lake en songen.
Stadichjes rieden wy oan al dy auto’s en húshâldings foarby.
Net ien fan ’e minsken kaam omheech of begûn tsjin ús te âljen, net ien trape tsjin ’e bumper of bonke op ’e ruten.
Der wie sels in âld frommes, dat op ’e rêch yn ’e berm lei en har hân nei ús opstiek.
It gie allegear súntsjes en benammen stil.
De rige auto’s en de minsken yn ’e berm en yn ’e greppel wie faaks wol trije kilometer lang, doe’t de grinspost yn ’t sicht kaam.
Fan Hongaarske kant gjin problemen. De man efter it lûkje sûnder glês seach ús wat ferheard oan, wat brimstich ek, foarwrotters, bretale bûtenlanners sille it wol wer wêze, gie him troch de holle nei alle gedachten. Trochlitte, neat oan te dwaan.
Ik skamme my, mar sei neat, begriep net dat de minsken yn ’e berm net tsjin ús yn opstân kamen, net hurd útfoelen, op ’e motorkap petsten.
Dêr hienen hja it grutste rjocht ta. Wat wienen wy dat hja net wienen? Wat hienen wy dat hja net hienen?
By de Roemeenske grinsbeämten stie Renate, ús tolk út Bucureşti.
Hja flodderwjukke mei in stikmannich muntbriefkes.
Dát hienen wy en ik skamme my noch mear, mar sei neat.
Rêstich, steatlik hast, rieden wy troch, efkes stilstean foar in stimpel yn ’e pas en om Renate ynstappe te litten, in dûanier saluearre, wy groeten freonlik werom en doe sûge Roemenië ús op, klamme ús fêst tusken syn grinzen.
In bêd yn Oradea wachte.
De oare moarns rieden wy de grinsstêd út en setten útein nei Cluj, om dêr in pear dagen te bliuwen.
It wie snein en der wie hast gjin ferkear op ’e dyk.
Yn ’e doarpen en stedsjes kamen minsken út tsjerke, bleauwen in hoartsje stean om in pypfol te praten oer de ôfrûne wike en de buorfrou dy’t in ûngelokkige poppe krigen hie, oer Sandu, dy’t fûn wie yn it oare doarp, mar net mear wist wêr’t er wie en dat er fan Sandu hjitte. It wie in skande dat hy frou en bern sa fertutearze en hieltyd mear dronk. Mar ja.
Sa tocht ik yn it foarbyriden.
Doe’t we Groşi krekt efter ús litten hienen, wie der in frjemd lûd ûnder de autoflier, by de tsjillen. It buske begûn nei rjochts te lûken, sadat de sjauffeur de grutste muoite hie om him op ’e dyk te hâlden.
Hy sette him sa gau mooglik yn ’e berm, skeakele de motor út, rûn ûndersykjend om ’e wein hinne, sommearre ús der út te kommen, gie troch de knibbels, skodde oan ’e tsjillen, stiek in sigaret op, blies de smook de bedelte yn en makke dúdlik dat der socht wurde moast nei in garaazje, alteast nei immen dy’t mear koe mei in auto as hy.
En dat it de baas wêze soe dat der mar ien efterbleau yn ’e auto, want wat minder gewicht wat better.
Sadwaande setten de oaren geandefoets werom nei Groşi en bleau ik op ’e foarbank efter.
Frijwat sûzich, lange dei juster, gjin jûnsiten yn ’e stêd mear te krijen, dêrom efter in partikuliere auto oanriden nei in fiere bûtenwyk, nei in hûs, in keamer suver, dêr’t noch eat te iten foar ús tamakke wie, glêzen pálinka ta, wolkom yn Transsylvanië. Nachts noch tillefoan by it bêd. In famkesstimme: ‘ich bin ganz billig, Meinherr.’ Dellein, earms efter de holle, neitinke, wrantelje, gjin wink yn ’e eagen oant op it lêst, doe’t it radioklokje op it nachtkastke 05.45 oanwiisde net mear…
Ik skrok op fan lûd, in siizjend, heech lûd en dan wer stil en dan in lûd lûd as skreauwen en in stil en in trochinoar lûd, kipe troch de teisters en seach hûndert as mear eagen om my hinne. Eagen dy’t hongen en fernuvere tsjin it finsterglês plakt wienen, op ’e motorkap leunden, bosteren efter de portieren.
Oeral stienen, hongen, plakten en bosteren eagen, dûnkere, brune, swarte, skerpe fûgeleagen, mei swart hier der omhinne, krolhier, lange tûfen hier, tsjokke bosken hier, noazen, wangen, mûlen dy’t beweegden, kinnen.
En eagen.
En der wie praten, it lûd fan stimmen.
Sigeunerbern, jonges fan in jier as tsien, âlve, út de omkriten fan it doarp, dy’t ien man ûntdutsen hienen op ’e foarbank fan in stikken Hongaarsk buske.
Oan ien kant wie ik mar bliid dat it finster ticht wie (gjin hjitte heechsimmer mear), oan ’e oare kant wol nijsgjirrich nei dy stimmen en wat dy jonges woenen.
Ik die it finster in spjaltsje iepen en hearde wurden, seach hûnderten hantsjes, dy’t besochten troch de spjalt nei binnen te glûpen.
Hearde: ‘Colega …? O ţigară? … Un leu …? Nu avem bani … O ţigară, vărog? … Sau ceva bani …? Vărog? … Mâncare … Domnule …?’
Ik prate rêstige Nederlânske, Dútske, Fryske, Ingelske, Frânske wurden, mar hearde mysels net mear.
De stimmen, eagen en hantsjes waarden lûder en alderbeweechlikst, as fisken, as Bordewijk-fûgels mei kloeren.
De rook dy’t hja meibrochten kaam my bekend foar, út de binnenstêdskoalle fan lang ferlyn, benammen as it reinich waar wie of krekt reind hie.
Net fiis, mar earm: net wosken, âlde, brûkte klean, natuer, wetter, in soad bûten en near. En dat alles tagelyk. Earm.
It soe wol aardich wêze as de oaren mar wer weromkamen, alhoewol’t der gjin direkt gefaar drige.
En doe seach ik ynienen yn dy bolderige eamelbult in jonkje mei lang, fûlljocht krolhier.
Hy stie wat efterôf, wie net sa beweechlik as de oaren, en dêrom hie ik him yn ’t earst net yn ’e rekken krigen. Mei grutte blauwe eagen stie hy der net by te hearren, sa like it wol. Hy skreaude ek net, teminsten ik seach syn mûle net bewegen. Hy stie dêr te stean.