De nijste poëzybondel fan Albertina Soepboer is ferskynd ein 2010 by útjouwerij Contact Amsterdam/Antwerpen en befettet fjouwerentritich Fryske fan de yn totaal sa’n santich Hollânske sonnetten; de helte sawat is yn it Frysk ûntstien en ek oerset, de oare helte is net oerset. Dat bringt dizze jefte wat út lykwicht, want hoe dat sa net? Ik behein my yn dizzen foar it neist ta dy Fryske, dy’t yn in moai sêftgrize letter printe stean.
De bondel begjint kalm en wat dizenich mei in soad see en blau, mar yn it skift sûnder de tiid komt it grutte wurd der út:
viale delle belle arti
har hân leit stevich om syn heupen, tram 2
dinderet foarby, appassionata, de ôfkoarting
foarby, dit is it grutte wurd, dit is wat sein
wurde wol, appassionata, as in flamme achter
de tram oan, in broeksbûse yn fjoer, in tonge
siket syn mûle, brillen ferskowe, werhelje it
wurd, sis it lûdop, de âlde muorren kelderje
de tram heakket yn ’e bocht en it giet oan op
hoe’t se op my ôfkomt mei it oantekenskrift
har hoed leit op it bankje, rêst om de lippen
spriedt de weach troch de iris fan it each hinne
wat se net sizze kin is hoe’t de muorre sinne
kleure is by har, wat de steapel boeken seit
oer dit riedsel dat wy dele: it hert fan in man
s. 18
Op grûn fan dit gedicht haw ik hoop op in fierdere útwurking fan de lêste rigel, mar dat bart net. Der moatte earst in soad waar- en wynfersen, lês: sân- en seefersen en lês: fûgel- en wjukfersen oan foarôf gean oant ik yn it skift grûnwetter, hûndert siden fierder, wer wat passy tsjinkom. Mei de fersen út de lea, de lytse roeier op de siden 120, 122 en yn it skift fûgels mei by see op side 142 wit Albertina Soepboer my wol wer te oertsjûgjen fan har dichterskip. Wat fierder ins Blaue hinein ist, it mei om my, mar it bringt my net yn beroering. It is heechút moai opskreaun. Nee, dan leaver har wiere driuw as it oer it jonkje giet. Mear persoanlik en hjir mei it yn acht nimmen fan har favorite metafoaren:
de lytse roeier
syn truike yn wyt op blau streekjes – hoe
dat sa tinke wy oan de see fan folle earder
wy – mar tiid freegjend – hoe’t er hjir kaam
en – de taal is op en út – en hy boartet
mar troch mei syn hantsjes – ús wêzen
dat de ferbjustering oan flarden breidet
syn skonkjes kinne al fytse – wy swije
wy krimpe – en syn mûltsje is al omraak
ik kin it betinke – de see oer, syn boatsje
en it dragen fan al syn tiid – mar in punt
kin ik net sette – it fierder gean en altyd
dan de rein dy’t yn my omslacht – wy
breklik as toarnbeien – ús earste seizoen
ergens yn ’e dunen – fierder op ’e see
s. 122
Yn de oersetting fan dit fers kom ik in skraal flaterke tsjin, r. 6: ‘dat de verbijstering aan flarden breidt’ en yn de oare oersettings is it hjir en dêr de as-dan-kwestje dy’t ferkeard útpakt. De oersettings fan de Fryske fersen binne spitigernôch net sûnder wryt of slyt.
De sonnetten, allegear regelmjittich opboud (4-4-3-3) en yn like brede rigels – mar se ha gjin rymstruktueren – sjogge der netsjes út. It is in soarte fan praattaal en tagelyk liket it te gean ta in gruttere hichte. Nettsjinsteande de goed te begripen wurden, bliuwe de measte fersen frij ûnpersoanlik troch de klisjees fan de dize en de see. Wat wol de dichteresse fan de trektocht no eins sizze? It liket benammen te gean om sfear en ympresje, mar dat is my min genôch en is net te rêden mei de bettere gedichten dy’t oer de mem en it ‘zoontje’ gean.
Arie van den Berg (NRC-boeken) is mear útskroeven as ik: ‘Een bundel die desoriënteert, zoals een landschap zonder markeringspunten’. Soepboer lit neffens Van den Berg ‘een volstrekt eigen idioom en beeldtaal’ sjen en sa stelt er: ‘Zulke poëzie verdient koestering’.
Foto: T. Soepboer
It mei helder wêze dat ik as by mokerslach in fers ûnthâlde wol en dat bart eins mar inkeld ris yn de trektocht, want de measte sonnetten binne skolperich, sûnder eb en floed.
It hert fan dizze man is in iepen boek, it wol rekke wurde, mar dizze poëzy rekket him net faak genôch nei ’t sin. Dat spyt him mear as tige.
Oer:
de trektocht
Albertina Soepboer
Contact 2010