‘Wat fine jo dêr no oan?’ De soldaat wiist nei boppe. Je kinne krekt in fjirdel part fan de Taj Mahal sjen. Syn taak yn it libben: de Taj Mahal bewake tsjin ferfelende Pakistani of oaren dy’t nocht oan in oanslach hawwe.
It is kâld yn Agra. Hy hat in moaie griene trui oan en noch in jas der oerhinne. En fansels in flink dreech mitrailleurgewear. Sa kin er se wol reitsje. Dy Pakistani. Want dat is it leauwen hjir, alle kwea komt út Pakistan.
Sa as er it seit begryp ik dat hy der hielendal neat oan fynt. Dit wrâldwûnder, dêr’t hûnderttûzenen besikers alle jierren wer foar nei Agra komme, hy fernuveret him der allinnich mar oer. Wat komme se hjir dwaan. No ja, hy sit der alle dagen fan sân oere moarns oant sân oere jûns, tolve freeslik lange oeren te sjen. Dan krijt elkenien miskien wol syn nocht fan hokker wrâldwûnder ek. Tolve oeren wurkje is yn Yndia hiel gewoan. Faak sân dagen wurkje ek. En der heart meastentiids in moai min salaris by. Sa’n 4000 rupees yn de moanne, 65 euro, is al in aardich ynkommen. Hy sit der alle dagen mei noch ien maat. Ek alle dagen, it is hast in houlik.
Ik bin lâns de West Gate fan de Taj Mahal nei de rivier, de Yamuna rûn. By dy poarte is it razend drok. Minsken steane hûnderten meters foar it loket om in kaartsje te krijen. Fan in parkearplak ride hieltyd elektryske weintsjes hinne en wer. Noch mear minsken, dy’t de stjerrend ferfelende Taj Mahal sjen wolle.
Nei de West Gate is de drokte ynienen oer. Gjin minsk mear. Rjochts stekt de reade muorre fan de Taj Mahal in meter of fyftich boppe my út. Ik wol sa nei de rivier rinne om fan ûnderop de pracht Taj te besjen. Der stiet in grutte muorre út de boutiid fan de Taj dwers oer de dyk. Ik moat troch in poarte om by de rivier te kommen.
Are you gay?
Efkes foar de poarte sit in man mei in krante yn de hân. Wat dy dêr moat? In bewaker? Ik doch krekt as sjoch ik him net. Faak de meast handige aksje yn Yndia. As se wat wolle, komme se wol efter je oan. Jawol, hy komt omheech, seit dat de trochgong ferbean is. Ik antwurdzje: ‘Oh’ en rin troch. Bin no fjouwer moannen yn dit lân en wit dat je je fan nimmen wat oanlûke moatte. Hy komt efter my oan, doart my net tsjin te hâlden mar ropt no hiel needrich: baksjeesh. Hy wol jild hawwe. Sa as elkenien yn dit lân jild ha wol fan de tourist. By de West Gate komt de ien nei de oar op je ta: ‘Excuse me, do you want to see my shop? Excuse me, where do you go?’ By de lêste fraach sis ik meastentiids : ‘To heaven’. Der meie je fansels op hoopje mar as ateïst sitte je wol in bytsje yn de ferkearde hoeke. Ik rop sa no en dan ek wat werom: ‘Excuse me, are you married? Excuse me, are you gay?’ Se sjogge je fernuvere oan. Dat heart net by it spul, de toerist hat syn bek te hâlden en allinnich mar mei te kommen nei ‘my shop’.
Troch in moaie tún kom ik op ’e nij by in stek. Dêr sitte twa militêren. Sy moatte de Pakistani keare. De iene lêst in krantsje, de oare stoarret wat foar him út. Ja, je moatte sa’n dei mar sjen troch te kommen.
De sjitfesten lizze in flink ein fierderop oer in stoel. Se binne der hielendal ree foar.
‘Wat fine jo fan dizze baan?’ freegje ik ien fan beiden en spylje de investigating sjoernalist, altyd beret ta in djipte-ynterview. ‘Hielendal neat,’ seit de man spontaan. ‘Ik ferfeel my dea. Mar ik moat wol.’ Ik begryp it. Soldaat is in government job. En dat binne de moaisten yn Yndia. De minsken hawwe der hiel wat foar oer om yn tsjinst te kommen fan it government. Meastentiids hoege je net al tefolle te dwaan, je krije alle moannen in fêst lean, der is pensjoen en mei wat gelok kinne je der noch ien of twa baantsjes by nimme. Dizze soldaat net, dy sjocht alle dagen nei it wite moarmer fan de Taj en nei it hurd streamende wetter fan de Yamuna.
Waskje en dochs noch smoarch
Ik ha al ris earder op itselde plak west. Trije jier lyn. Yn myn reisboek stie dat der neat moaier is as de Taj te sjen by it opgean fan de sinne. Ik bin in slaaf fan myn reisboek dus om seis oere liet ik my troch in fyts rickshaw (goedkeap, je moatte om je rupees tinke en ik mei it boppedat graach sjen as in oar him út de naad skrept) nei de Taj bringe. Fan boppen koe ik doe nei itselde plak sjen dêr’t ik no dit petear ha mei de militêre krêft fan Yndia. Doe tilde it dêr op fan de manlju dy’t hast neaken de rivier yn dûkten. Net foar de wille mar om harren te waskjen. Yn de omjouwing fan de Taj wenje minsken dy’t it net breed hawwe. Wetterlieding? Mei in hânpomp kin it wol ta. En dy meie se mei in hiel soad oaren diele. Neat moaier as je waskje yn de Yamuna, in hillige stream, sadat je der op dy manier ek noch better fan wurde.
No stean ik op in meter ôfstân fan de Yamuna. It wetter is griis. Net op natuerlike wize, nee, der driuwt hiel wat smoargens yn. Yn dat goare wetter wosken se harren. Der driuwe no slierten fan blommekrânsen rjochting New Delhi. Goudsjeblommen brûkt by it offerjen oan de rivier. Soenen de minsken fan de ûnderkant der aanst skjin útkomme? Nee, op ’e nij smoarch mar dan oars.
Dêr hawwe se yn Yndia gjin noed oer. De hillige Ganges is de smoarchste rivier yn de wrâld. Yn Varanasi, Benares wurde by dy smoarge Ganges dei en nacht deade Hindu’s ferbaarnd. Nee, gjin slachtoffers fan in dûk fan de Ganges. Se binne samar sels oan harren ein kommen sûnder help fan wat dan ek.
Miskien hearde myn soldaat der doe ek wol by. It yntrigearret my, sa’n man hjir de hiele dei te wachtsjen op eat dat miskien nea barre sil. Hoe sjocht syn libbenspaad der út? ‘Wat wolle jo yn it libben?‘ freegje ik. As sjoernalist gean ik gjin drege fraach út de wei. Hy wit bêst hoe’t syn takomst der út sjen kin. Medikus of yngenieur. Net it minste. Mar ja, sa te sjen sil it wol by dit plakje ûnderoan de Taj bliuwe. Alle dagen wer it sicht op dat freeslike monumint. Je soene it bestjerre.
Op de oare hoeke fan der Taj, ek by de rivier, sit in hiele ploech militêren. Se sliepe der ek. Der steane twa grutte tinten, der binne barrikaden fan sânsekken. Oan de oare kant fan de rivier steane wachthokjes op hege poaten boppe it wetter. Oeral is ferljochting. De Taj Mahal is fansels in pracht fan in doel foar minsken dy’t kwea wolle. En dêr binne yn dizze wrâld in hiele protte fan.
Mei dolken en swurden
Der is wat feroare yn Yndia. Doe’t ik der trije jier lyn wie, sieten al dy militêren wat oars te dwaan. Nei de oanslach yn Bombay is de bewaking fan monuminten en ek strânen folle heftiger. Op it strân yn Goa seach ik ek in barrikade fan sânsekken mei sjitkleare soldaten der by.
By elk monumint ha je no twa poarten foar kontrôle. Ien foar de froulju en ien foar de manlju. Je wurde dêrnei nochris hielendal befield en pas dan kinne je wer op ’en paad. Minsken mei wapens komme der net yn. Soene je tinke. Yn Agra wol ik it grêf fan sjah Akbar besjen. Ien fan de grutste sjahs fan Yndia, in soarte fan Taj Mahal mar dan wat lytser. Tagelyk mei my komt der in hiele lading Sikhs oan. Allegearre in grutte tulbân op om de meters hier op te bergjen en in flink stel hat dolken en sels grutte swurden by har. Gefaarlik folk. Ik sit der middenyn. Myn kamera moat ik sjen litte seit de soldaat op wacht. ‘Moat dat echt?‘ freegje ik. ‘En dy dan, wat dogge jimme dêr mei?’ Ik pak de dolk fan sa’n Sikh yn de hân. ‘Kin dat wol?’ De soldaat laket wat. Lit my gean. En ek al dy Sikhs mei harren swurden en dolken. De slachsin ‘Incredible India’, is bedoeld om toeristen nei Yndia te heljen. As ik al dat folk mei tulbannen, swurden en dolken los rinnen sjoch, moat ik dêr oan tinke: incredible.
Yn de Taj Mahal is it dy deis drok. Dat is hast alle dagen sa. Hjoed is der hiel wat jongfolk mei blazerkes oan. Op dy blazerkes stiet wat skreaun en der sit it iene of oare wapen op. Se koenen sa fan in Ingelske kostskoalle wêze. Allinnich dizze jonges ha de kop wol frjemd skeard. Alle hier oant boppe de earen der ôf en allinnich boppe noch in túfke hier: model blompot neamden se dat eartiids.
Miskien is it hiel modern en bin ik wat efter de tiid, mimerje ik. Dat kin maklik op myn leeftyd, je begjinne fansels alles te missen fan wat der yn de wrâld om je hinne bart. De blazers springe mar om, dogge de jaskes út, geane op de kop stean, in pear dogge in dûnsfoarstelling mei in pear fammen. Se dogge foarstellingen op plakken dêr’t dat hielendal net mei. Ja, ja, incredible op ’e nij. It sjocht der o sa fleurich út. Nocht en wille. En modern.
‘Wat betsjut dat?’ freegje ik en wiis op de gouden wapens. ‘Wy binne fan it leger, kadetten yn oplieding.’ Der binne guon mei it opskrift : Day of the Republic 24 january. Sy sille dy deis meidwaan oan de grutte militêre parade yn New Delhi.
Ik wurd populêr. Einliks. Se freegje oft ik mei se op de foto wol. Ik yn it midden en al dy blazers om my hinne. Ik striel en sy ek. Dat op de foto komme bart faker. Yndyske minsken freegje my regelmjittich oft se fan my en in pear fan harren freonen, famyljeleden in foto meitsje kinne. Stiet moai yn it album thús, sa’n wite derby.
No komt de iene ploech nei de oare. It leger wol my, nei fjirtich jier, wer ha: as fotomodel. Och, ik doch mei, laitsje, skodzje hannen, winskje se allegearre it bêste. Sa komme je noch yn hiel wat Yndyske fotoalbums telâne. Bliuwt der dochs noch wat fan je bewarre. Foar letter.
Ek al is it yn it fiere Yndia.