De oare deis rûn er mei de fyts oan de hân nei de oerhaal en pinige him de holle wa’t Thérêse wol net wêze mocht. Thérêse fan der Geast hie belle en om him frege. Syn heit hie lykwols it tillefoannmer net opskreaun. Sybren koe nimmen dy’t Thérêse hiet.
Mei de krêft fan heechsimmer opponearre de sinne him mids de wolkens dy’t fluch út inoar dreaune. De dampen fan it simmerbuike stiigden op fan de strjitte, dy’t ynienen fol jongerein wie, as hiene se har ferskûl holden om tefoarskyn te kommen as it safier wie. Se ferdwûnen yn kafetaria, pizzeria of bistro. Hy rûn fierder oer de steigers nei de oerhaal dy’t simmerdei de ferbining tusken De Kaai en restaurant de Fryske Frijdom oer de Grou fersoarge. Der wie noch krekt plak oan board fan de skou. In frouljusjierklub fan in studinteferiening besong de rom fan harren feriening, dy’t 250 jier bestie, yn rûge drinklieten. Sybren koe út en troch in pear wurden ferstean. De froulju seagen der ferwyldere út, se koene ek wol by in bysûndere opdracht wei komme, dêr’t se har in protte moed foar yndrinke moatten hiene. Hy krige de fyts en joech him foarsichtich oan de skipper.
‘Bisto net ien fan Brouwer?’ sei de skipper.
‘Ja,’ sei Sybren en hy knikte.
‘Dat mist net, wêr sil er hinne?’
‘It Eilân, ik sil nei Ljudger.’
‘Nei De Boer!’ sei de skipper en hy treau de fyts mei ferdrach te plak tusken de sjongende fammen en starte de moter. ‘Se hawwe in namme heech te hâlden, se binne de lêsten dêre, dy’t noch buorkje.’
Sybren knikte en gong sitten njonken in studinte. Se seach him ljuensk oan en song him ta mei iepen mûle en folle lippen. Moai, tocht er, ast net sa dronken wêze soest. Se sieten sa deun op inoar dat er in earm om har hinne slaan moast om mear romte te krijen. Ljudger soe no trochpakt hawwe, mar hy stinde altiten te folle op de saken om. Ljudger wie syn tsjinpoal, hy prate sûnder dat er him bewitten wie fan himsels en fan wat er sei. Dêrom kaam er ûntwapenjend oprjocht oer, sa wie er ienfâldichwei himsels, hy libbe maklik. En fuort skeaten Sybren allegearre neidielen oangeande maklik libje yn it sin. Net neitinke, net kritysk wêze, gewurde litte, sljocht lizze, barbaredom. Hâld op, hiet er himsels en hy seach fannijs de studinte oan.
‘Do bist in Fries, ik kin it sjen,’ sei de studinte lodderich. ‘Hoe hjitste?’
‘Sybren, en do?’
De skipper seach ûnfersteurber foar him út om te beoardieljen hoe’t er de haven befarre koe.
‘Tsjitske.’ Se krôke mei in hân foar de mûle. ‘Nim my net kwea ôf. Gjin Friezinne hear, ús heit en mem, witste, yn in romantyske bui, tink, foar de iepen hurd, tink.’ Se krôke jitris. It krôkjen koe him net skille, har opmerkingen ergeren him al, en wat him ek ergere wie dat er har nettsjinsteande wyld oantreklik fûn.
‘Hoe lang bliuwe jimme hjir, ’k soe dy graach noch ris treffe wolle, nofteren witst wol.’
Tsjitske sei neat. Se hong de holle fier yn de nekke op syn earm en seach kleardernôch nei it ferwulft. Oare kant de Grou joech er har in kontsje de steiger op. Har klubfreondinnen loeken har op en setten ôf nei de fakânsjehúskes dy’t broeiden yn de sinne. Hy hearde harren ôfskie nimmen en se balten dat se inoar letter yn de jûn by de Willeweagen treffe soene. Hy bleau noch even sitten.
‘It kostet dy lokkigernôch net in oboal, Brouwer,’ sei de skipper. ‘Witst wat dat betsjut, dan hie ik dy him út de mûle helje moatten, mar dat ferwachtsje ik foarearst net, jongfeint. Charon sil my earder de Styks oerhelje nei de Hadês, ik bin oanein.’
‘Miskien kinst jûn ris betiid op bêd.’
‘Wat jout it my, ik sliep allinnich sûnt de frou by my weigien is. It is no de tiid, moatst der by wêze.’ De skipper knypeage en de swarte pûden ûnder syn eagen foelen namste mear op.
Sybren smiet de fyts op de wâl en en sprong út de skou. Wylst er oer it rekreaasjepark trape kamen rûnom minsken út de húskes wei dy’t nei Grou ta setten. De ruten fan it húske dêr’t de studintes yn ferdwûn wiene sieten potticht. Yn de fierte seach er de stjoerhutte fan de pont al, seilen fan ferskillende soarten sylboaten weven der efterlâns. Doe’t er de pont opfytste stiek er de hân op nei de pontbaas dy’t yn syn hege stjoerhutte it kanaal oereagje koe. Under arketektuer boude simmerwentsjes dy’t oanhâldend bewenne waarden, stiene foar de mei reid begroeide igge fan it kanaal. De tsjasker wie der net mear, foel him op. Oan bakboard socht er in plakje yn de warring en digere it glinsterjend wetter oer. De pont lei in skoft te wachtsjen oant der in gatsje wie grut genôch om tusken de boaten op it kanaal troch te kommen en stiek doe fan wâl.
Sybren sykhelle djip en naam it útsjoch oer de mar yn him op, en krekt tocht er dat er dat byld foar altiten yn him bewarje woe, doe’t syn each foel op in grut frachtskip dat fan it soal ôfwykte en him mei hege faasje yn in húske op de wâl fan it eilân boarre. Hy hearde âlde balken lûd kreakjen en it rinkeljen fan brekkend glês. In wolken fan stof tuorke omhegens en doe wie it stil as de dea. De stilte waard tebrutsen troch panysk oanroppen fan stjoerboard. De pontbaas hie syn digerens troch de feralteraasje mar koart sjitte litten, en no wie de pont al fan de koerts rekke. Hy seach de klassike falk dy’t mei kûgelsfeart heech oan de wyn sylde net oankommen meidat er de eagen rjochte op it frachtskip dat it húske spjalten op de boech like te tôgjen.
Sybren koe de stimmen fan de silers no hearre. Manlju en froulju raasden trochinoar hinne. Hy wie gau beret om in twadde ûngemak foar te kommen. As in dwylsinnige sprong er twa-trije treden tagelyk de trep nei de stjoerhutte op. Op healweis krige de pontbaas him yn de rekken en seach er Sybren nei de sechstjin kwadraat wizen, yn in omsjuch hie er de motor fan de pont op folle krêft yn de efterút, Sybren foel sawat oer de lening hinne. De falk skaaide roerdelings foar de pont lâns.
‘Tankewol keardel, dat wie wikkerwik,’ raasde de man oan it helmhout him yn it foarbygean ta en bûgde de holle om syn gyk te ûntwiken. Fannijs gongen se troch de wyn.
‘Jo moatte altiten skerp wêze op it wetter,’ rôp Sybren him nei. Hy stie stiif fan spanning. Hy krige suver ferlet fan in slokje, sette it lykwols fuort út de holle en liet it each gean oer de oaren oan board. De twa froulju dy’t nei it lavearjen efter it grutseil ferskynden wie oan te sjen dat se der ôf wiene, it hier siet harren wyld om de holle en se seagen sa bleek as in doek. Sybren koe ien fan harren, wist it fuort no’t er har seach.
‘Hee Japkje, Japkje fan der Geast?’ sei er, en mei besefte er dat sy dejinge wie dy’t belle hie.
‘Hee, hallo Sybren.’
Se ferdwûn wer efter it grutseil.
‘Wêr sille jimme hinne?’
‘Wy wolle …….’ It antwurd fan de stjoerman ferwaaide yn de wyn.
Hy seach de froulju noch twa kear efter it grutseil ferdwinen en ferskinen foardat de pont oan de oare kant wie.
De pontbaas lei oan en kaam nei ûnderen.
‘Deale, dat hie der oan,’ sei er, hy fage him it swit fan ´e foarholle. ‘De holle rint jin wol ris oer, as men de hiele dei op jins iepenst wêze moat en men oer dat glinsterjend wetter stiet te stoarjen. En dan komt de sinne der ek noch ris by.’
‘It hie oars al minder kind,’ sei Sybren. ‘Dat is al oars mei dat simmerhúske, ik sil ris sjen hoe’t it der hinneleit, no goeie.’
Oare kant it kanaal kaam it lûd fan in sirene neier. De pont wie al wer op ’e weromwei. Oer it kronkeldykje nei de buorkerij fan Ljudger-en-dy seach er yn de fierte Ljudger syn auto oanjeien kommen. Yn de bochten pipen de bannen deroer. Mei’t Sybren by de stripe mei it simmerhúske oankaam sprong Ljudger ek al út syn volvo-katterêch. De stjûne fan it frachtskip pripte dwers troch de klinte hinne. Ljudger helle Sybren even oan en draafde doe nei de resten fan it midstwa spjalten simmerhúske ta, dêr’t er tuskenyn sprong sûnder der fierder by stil te stean.
Omsteanders begûnen fuort kommentaar te jaan doe’t Ljudger oan in ding ropte.
‘It libbet net, … it is in sliepsek,’sei er en hy soalde it oan ’e kant.
De lju oan de sydline begûnen lûd te lekskoaien. Se gongen by inoar stean doe’t de ambulânse en de brânwacht foar rieden. It lêbjen waard mûskopjen.
‘Tafallich net, Ljudger?’ rôp Sybren tsjin him.
‘No nee, ik soe nei jachtwerf Hylgelân, om in bakje kofje. Doe’t ik it hearde: der hinne fansels, ik wist net oft der folk yn it húske tahold of net. Ut en troch is it ferhierd, mar der is nimmen op it stuit, dat is wis. Wy moatte hjir wei.’
De klassike falk lei oan neist it frachtskip. De froulju oan board loeken Ljudger syn omtinken.
‘Of sille wy dochs noch in hoartsje bliuwe?’ sei er. ‘Moatst ris sjen wat in lekkere wiven by dy studintsjes.’
‘Dy iene ken ik.’
‘Soa,’ sei er, ‘dan nim ik dy oare, dy mannen binne dochs gjin partoer.’
De silers leine de stjitkessens tusken wâl en skip en gongen oan lân. Op it polohimd fan de freondinne fan Japkje stie: folslein feest.
‘Wat in ûnthjit. Sit in feest ûnder, kenst dy fan Adidas? Doe wie it feest al oan de gong,’ sei Ljudger en hy trêde op de studinten ta. ‘Ik wie der by. Ik hearde it kreakjen, slachtoffers binne der lokkich net te bekleien. Ha’k sels al ûndersocht.’ Ljudger liet syn grutte hannen sjen.
‘Wat dogge jimme jûn? De Mjitte of de Willeweagen? De Mjitte is in pub, de Willeweagen, koart de Wille, in disko.’
‘Dat witte wy wol,’ sei Japkje, se rûn op Sybren ta en sloech de earms om him hinne. Se tute him trije kear. De stjoerman hold Sybren en Japkje goed yn de rekken wylst er mei Ljudger prate. Har hier wie ljocht, hunningkleurich, mei prachtige weagen. Ek al hie se har fan de moarn ward, it wie har net slagge en kjim de krollen derút, se wiene der licht balstjurrich yn werom sprongen. Har antlit wie brún, boppe de hege wangbonken eagen yn in griemmank griis-grien-blau. Hy fûn har noch like oantreklik as op skoalle, doe’t er betiden oan har tocht as de iiskeninginne, omdat er har net benei komme koe. Fjouwer fan de seis jier hie er mei har yn de bank sitten. Se wie him yn de earste klasse al opfallen, doe’t se yn in parallelklasse siet. Doe’t er letter neist har siet en wie er sljocht op har. Mar no frege er him ôf oft it wie omdat se sa ûnberikber like of omdat er echt sljocht op har wie? Se hie nea nei him omsjoen en tocht er dat it lang om let wat wurde soe, dan wie in oar him tefoar. No ja, it pear kearen dat se in feintsje hân hie dan. Dat er om har stike wie yn it foar al om ’e nocht. Sa alteast wie it him foarkommen, hy hie nea wat skine litten. De fjouwer jierren dy’t him fan har skaten foelen fan him ôf, net liker as siet er jitte op skoalle. By Ingelsk seach er oer it skouder. Se siet efteroan, drok gear oer de opjeften, dy’t Noarddún de klasse opjûn hie, dat er tiid oan himsels hie en sobjend op in dropke út it rút kuere koe, nei wat der barde op it skoalplein. Har pinne dûnse oer it papier, har ljocht hier kontrastearre mei it read fan it klaproazefjild fan Monet oan de muorre. Wat die dat skilderij dêr winliken, hearde dat net by Frânsk of tekenjen? Of ferbylde er it him, wiene syn oantinkens krûm. Se seach op en glimke fyn nei him. Mei in koarte beweging smiet se it hier, dat har fan ynspanning foar de eagen fallen wie, efter oer. Doe lake se har geeffike wite tosken bleat. Fannijs bûgde se har foaroer en ferfette it wurk. It hier foel har wer foar de eagen, se striek it fansiden sûnder omtinken oan him te jaan. Altiten hope er dat dy laits foar him yn it bysûnder ornearre wie. Underweis nei hûs en thús mealde it him yn de holle om en hy kaam net út de rie, de fraach nei de betsjutting fan dy glim mêde him sa ôf dat er him gauris deljoech. Sliep joech him rêst, al pakte er der fuort wer mei om as er wekker waard. As er út skoalle wei nei hûs fytste en oan har tocht slagge it him net om har byld op te roppen. By oare famkes wie dat gjin probleem, mei Japkje dêrfoaroer mislearre it him altiten. De iennige ferklearring wie dat se him talake út freonlikens. Se koene wol, mar dat wie it dan ek. Yn syn puberale dreamwrâld op it romantysk gymnasium wie foar sokke oplossingen lykwols gjin plak en hy wie ûnwis. De eagen wiene him noch net iepen gongen, tocht er en it ergere him dat it oantinken oan de ûnwissens no wer oer him kaam. Hy besaude him oer syn fielen fan wiffens en de ûnrêst dy’t dêr mei mank gongen wie, al hiene de oaren der neat fan fernimme kind, dêr hie er wol foar soarge. Hy hie destiids te fynfiellich west en soe him no hurder opstelle moatte. Se neamde har no kleardernôch Thérêse. Woe se de ôfstân dêrmei noch grutter meitsje? Hie sy harsels dan net west op skoalle en ek ûnwis west?
De plysjewein wie no ek ferskynd en yn syn sok folge de Omrop. Se brochten Sybren ta besleur.
‘Bist neat feroare,’ sei Sybren tsjin Japkje.
‘Do ek net, it hier miskien wat langer, stiet dy hiel goed,’ sei se.
‘Doe wenne ik thús,’ sei er. ‘Ik moast it sa koart mooglik hawwe, fan ús heit en mem. Ik die it sa lang mooglik, dat wie it kompromis. Hasto my belle?’
‘Wy soene nei Grou,’ sei se en bearde nei har freonen. ‘Ik woe wol ris witte hoe’t it mei dy wie.’
‘Wy stappe op, oant jûn yn de Willeweagen,’ sei Ljudger en hy krige Sybren by de earm. ‘Kom Sybren, bakje thee by uzes?’ Ljudger lake ynnimlik.
‘Kinst my jûn fine yn De Mjitte,’ rôp Sybren Japkje ta wylst Ljudger him meiloek nei de auto.
‘Wêrom ynienen sa rimpen?’ sei Sybren, doe’t er de riem fêstmakke.
‘Wat tinkst, ik haw yn dy hutte om sitten te skuorren. Dat kin fansels net, dat moatst oan de polysje oerlitte. En ik wol net tsjûgje, giet allegearre fan myn kostbere tiid ôf. Ik wol jûn te stappen, nei de Wille mei dy studinten.’ Hy seach Sybren bizich oan. Sybren wie stil, hy stoarre wat foar him út. Soe er har jûn net treffe? Hoe lang soe se yn Grou bliuwe?
‘Lit dy tee oars mar hinnebruie. Wy geane de buorren yn, op de fyts,’ sei Ljudger.
Ljudger ried de auto op it hiem en krige in fyts. In pear kear sprong er oer it seal, foardat er begûn te traapjen. Mei Sybren efterop fytste er like hurd as wie er allinnich.
‘Witst eins wol watst wolst?’ frege Sybren him.
‘Hiel sekuer. Ik woe fannemiddei net in minút langer thús wêze, ik hold it der net mear út. Der moast kule wurde, bierboarstel, en dat stjonkt my tefolle, kinst dy der net tsjin waskje. Spul fansels, mar ja ik gean jûn te stappen en dan wol ik fris rûke. Hast wol sjoen tink, jûn wurdt it folslein feest.’ Hy knikte nei it frachtskip yn it simmerhúske en de minsken derom hinne. De Omrop makke opnamen en prate mei de studinten, altiten goed yn it lûken fan omtinken, wylst de omsteanders mei inoar stiene te mûskopjen en betrape opseagen doe’t Ljudger en Sybren harren op de fyts foarby rieden.
‘Ek wat, dat ik Japkje tsjinkom.’
‘Wa seiste?’
‘Ien fan dy studintes.’
‘O, no dy fan dat polohimd mei dat feest hiet oars fan Yvanka en dat pykje dat dy belle hat stelden se foar as Thérèse.’
‘Op skoalle wie it noch Japkje.’
‘Se tute dy as âlde kunde, ja. In namme makket ek al net folle út, as se mar lekker slikje kinne, wat wolst noch mear. Hmm, hmm. Wat tochtst fan in potsje bier? Hejuh, ik bin hielendal efter de pûst. Nim even oer.’
Sybren hie op it stuit oeral wol niget oan al hie er tagelyk in ûnbestimd fielen, dêr’t er him soargen om makke, omdat er net wist wêr’t it weikaam. Se kochten in krat bier en gongen nei Sybren syn hûs. Se setten de fleskes yn de kuolkast, op twa nei dy’t se doppen op it terras. Se stieken in sigaret op en Ljudger joech Sybren fjoer.
‘Ik moat om seis oere begjinne by De Mjitte,’ sei Sybren, wylst er smook útblies.
‘Miskien dat ik even by dy delkom,’ sei Ljudger. ‘Dit bier is lij, goed dat de rest kâld leit. Hoewol, it giet hurder as wy in pear yn de friezer lizze.’ Hy ferdwûn yn de bykoken.
‘Op in folslein feest,’ ferfette er mei in knypeach doe’t er werom wie.Hy smiet syn sigaret oer it sket by Bartele-en-dy op it hiem. Hy gong fannijs yn de hûs en kaam werom mei twa farske pypkes.
‘Bartele, wêr biste, hasto hjir wer stien te smoken?’ It lûd heaze immen út in taknypte kiel. It die Sybren tinken oan in stim út in mearke dat de ûnderwizers fan de basisskoallen yn it begjin fan it jier altiten opfierden. It wie de stim fan it marwiif út It wiif mei de blauwe mouwe. Sybren fernuvere him deroer dat stimmen sa op inoar lykje koene. Hy die de wiisfinger foar de lippen, en seach Ljudger ynkringend oan, wylst er mei de oare hân de sigaret tusken wiisfinger en mulfinger omheech hold en skodholle.
‘Begrypst? Oars krije myn âlden lijen mei de buorlju.’
‘Klear,’ sei Ljudger. ‘Ik gean fuort, der wachtet noch in putsje op my yn de buorren.’ Hy knypeage. ‘Ik kom foar’t ik nei de Wille ôfset earst wol by dy, mar dat putsje giet foar. Ik belje wol.’ Hy hie de hân oan de doarskruk en skeat it stompke fan syn sigaret betûft oer it sket by Bartele. Fluch sette er de hûs yn. Sybren socht beskûl tsjin de freding op de skieding en krûpte yn inoar. As it wiif fan Bartele der oerhinne loere soe, koe se him alteast net sjen. Dy Ljudger wie in echten kloatpûde, in putsje en dan jûn wer nei de Wille foar Yvanka. Hy soe wat betinke om him werom te pakken. In hoart hold er de siken yn, fan de oare kant joegen se gjin azem. Hy kaam út syn pynlike hâlding en teante yn de hûs. Hy ferbylde him dat er it marwiif sizzen hearde ‘Piter, wêr biste, hjir komme.’ Hy betocht dat syn juffrou fan de basisskoalle de rol fan it marwiif spile hie en dat er as bûke fûn hie dat se prachtich opmakke wie, op ôfstân, want fan tichteby seach er hoe’t de ferve der tsjûk op lei. Dat koe syn juffrou dochs net wêze, hie er doe tocht.