Dit is de njoggende en lêste ôflevering fan de foar in part op rym sette ferzje fan J. Slauerhoff syn ferhaal De laatste reis van de Nyborg. Andries Miedema hat hieltyd parten yn komprimearre foarm yn gedichten fongen, dy’t er foarôfgean lit troch in stikje tekst fan it oarspronklike ferhaal. Yn elke ôflevering wurde in tal gedichten + proazatekst jûn. De ôfleveringen folgje it oarspronklike ferhaal gronologysk. De eardere ôfleveringen stean op ensafh 1, 2,3, 4 , 5 , 6, 7 en 8 (sjoch Argiven).
De auteur seit oer it ferhaal en syn wurkstik:
‘Slauerhoff hat in prachtich n spannend ferhaal skreaun oer in bark mei in bysûndere lading en in bysûndere kaptein en bemanning. Op reis fan San fransisco nei Foochow oer de Stille Oseaan belibje se de rûchste aventoeren.
Om it ferhaal sa goed mooglik folgje te kinnen, haw ik it proaza yn de oarspronklike taal holden.’
Wa’t de oarspronklike ferzje fan it ferhaal hielendal lêze wol kin dat dwaan op:
It ferhaal is foar it earst yn boekfoarn ferskynd yn 1930 yn de bondel Schuim en as
40
De koers ging ver buiten de Philippijnen om. Eindelijk, een dag voor het ronden van kaap Bojador, liet hij een bramra afnemen, een luik openhakken en andere schade aanbrengen om de wanorde in het voorruim te motiveren. Weldra zag de Nyborg er vrij gehavend uit.
Averij
Sels syn skip ferrinnewearje,
Fröbom snie it troch de siel,
om problemen op te kearen;
’t grypte ’m oan en by de kiel.
De Nyborg dreau, de sinne sonk,
syn eigen skip in helpleas wrak.
Hy rôp de stjoerman foar in dronk,
lei nei de fjirde whisky blak.
De wyn stiek op en boaze oan,
de holle rôle willeas mei,
yn dreamen noch in mâl fertoan,
oant in matroas oan dek him lei.
41
Meteen tot bezinning gekomen, zag hij het gekapte tuig, het open luik, het water dat er al binnen stroomde, de storm die het schip aanviel, waaraan hij het vernielingswerk gerust had kunnen overlaten. Maar een storm in dit seizoen op deze hoogte, wie verwacht hem? Fröbom zag dat dit de doodsstrijd was en dat hijzelf het schip de genadeslag had gegeven.
Geweld
Der wie gewoan gjin tiid foar spyt,
gjin drank him wezenleas te drinken;
en soe it skip ynkoarten sinke,
de hens te dronken en gjin wyt.
De lûken ynslein, iepen brutsen
troch ’t wetter brûzjend oer de boat.
de kisten op ’e weagen lutsen
it rûm út, farrend as in float.
Se brieken iepen yn ’t geweld,
de liken hongen oan dat útstiek,
foelen del, guon rjochtop steld
en oare slingerjend oant ’t tou briek.
42
Een gans kerkhof brak zich baan, niet naar de lichtende bewoonde wereld maar naar de duisternis en het stormend water. Het dek van een halfgezonken schip bleek te klein om allen te herbergen, de zee schrikte hen af, ze wisten behendig manoeuvrerend binnen de verschansing te blijven. De weeksten trachtten zich aan de matrozen vast te zuigen, maar dezen merkten het niet, bewusteloos in het slijm liggend. De stevigen bleven haken in ’t want of zitten op de sloepen.
Met Fröbom was het anders.
Oanfal
Wat koed er yn dit needwaar oars begjinne?
Lichems stjitt’ er mei in boatsheak wei,
liken spielden grotesk om him hinne,
mar yn ’t beskûl fan ’t stjoerhûs bleau er frij.
Fan efteren woe immen him dochs brekke:
Jefferson, gek, grypte de kaptein,
sette him de tosken yn ’e nekke…
Fröbom, flau fan pine, kromp ynein.
Se fochten, foelen op it dek tegearre,
likedielen stoarten oer har hinne.
Mei de boatsheak koed er neat begjinne,
machteleas soe Fröbom stjerre.
43
En Soden? Hij was, toen de luiken openbarstten en de eerste kisten tevoorschijn kwamen, overboord gesprongen, hij had het ergste niet afgewacht. Dat was voor Fröbom weggelegd.
De ein
De wyn wie nei it grêve-eilân,
de measten kamen dus te plak.
Tolve kisten geef op ’t strân,
de oare iepen leech en wrak.
De ryksten hienen ’t hechtste hout
en eigen grêf, foar ivich rêst.
Yn striid om ’t libben muorrefêst
guon liken oan it wrakhout klaud.
Men skiede net dat yn ’e dea
feriene wie. Hollen en lea
wurp men yn ien grutte kûle.
Lading lyk mei de kaptein
fûn yn fette ierde d’ ein,
de Nyborg yn ’e see beskûle.
(ein)