
It plakje siet al tweintich jier as in eilantsje yn it tafelkleed fan ’e lange stamtafel, it hurde stikje kersfet koe de himmelster, dy’t alle woansdeis kaam, der mei gjin mooglikheid mear útkrije. Je soenen it plakje mei in fjoeroanstekker opwaarmje kinne, om it mei húskepapier oan te tippen, mar de kâns wie dan ek grut dat de boel yn ’e fik fleach. Libbensgefaarlik! Der útknippe koe ek net, want dan hienen je in grut gat yn it kleed, soks wie al hielendal gjin gesicht. Lokkigernôch wie it kafee fan tante Leen dochs al sa âld en brún dat in plakje mear of minder neat útmakke.
Wêrom begjin ik no krekt oer dat kersfet. Miskyn wol om’t frachtrider ‘T’ wat mei dat plakje hie, ‘T’ mocht altyd graach syn kâlde fleske op neamde plakje delsette. Hy hie tastimming om sels in kâldenien út ’e kuolkast fan tante Leen te pakken. Mei soarch lei er dan in bierfiltsje op it bewuste plakje, it fleske der boppe-op.
Meastal kaam er de wykeins as er net nei it bûtenlân ta hoegde. Faak ierebetiid al – want de doar wie om in oere as acht al iepen, wylst de tachtichjierrige kafee-eigeneresse dan faak noch yn ’e koken omskarrele om de rommel fan ’e moarnsbrogge op te romjen of de hinnen iten te jaan – siet ‘T’ meast al langút oan ’e stamtafel yn ’e stoel te genietsjen en seach nei wa’t foar ’e grutte ruten fan it kafee lâns rûn.
Letter op sokke moarntiden siet ik dan faak mei tante oan ’e iene kant fan ’e brune pilaar oan ’e kofjetafel, tsjinoer ‘T’. Dan praten wy oer wat er allegear yn it bûtenlân meimakke hie dy ôfrûne wike. Hy wie op alle tiden wolkom om’t tante grutte achting hie foar frachtriders. En ik moat sizze, hoe drok as er it ek hân hie, de wykeins sprong er Leen samar by as it moast, yn ’e koken of efter ’e taap. Dan kamen de tillevyzjeslippers oan ynstee fan de grutte giele klompen. Ja wiswier… It wie in apart man, mar it soe skande wêze as men syn goede kanten ferjitte soe.
Alle kearen as ‘T’ it kafee ynkaam, koest oan it klossen fan syn grutte giele klompen, al hearre dat er it wie. Eefkes letter de klik fan it metalen tiksel, it rinkeljen fan ’e fleskes, it dompe lûd fan ’e tichtslaande doar fan ’e kuolkast, it loopke nei de stamtafel.
Ik naam in lêste slok sette it kofjekopke del en frege.
‘Bist krekt thúskaam?’
‘Fan ’e moarn om seis oere hinne, justermiddei let noch guod lost yn Hamburg; hoazzen… rollen papier… tillevyzjes. Moarn nei Rotterdam… nije lading helje… moarntejûn wer ride.
‘Wêr moatst hinne en wat moatst ferride?’
‘Wit ik noch net krekt, ik moat earne yn Poalen wêze… mei der noch net tefolle oer sizze… it is geheim!’
Ik lake wat mei lange tosken en gokte: ‘Santichtûzen sportsokken? In pear ton riblappen? Bierfiltsjes? Popkeseagen? Tangaslips?’
‘Ho kappe hin, no giest te fier… moat ik de plysje der by helje?’ mompele er.
Seach er my no sabeare driigjend oan? Hie ik wat te folle sein? Ik wist it net.
‘Goed’, sei ik skuldbewust, ‘dat fan dy popkeseagen, dat hie ik sa net bedoeld.’
‘Lit mar sitte,’ bromde T., ‘mar begjin der net wer oer… oars krije wy spul!’
Gjin mins dy’t spul woe mei T., want as er dy op hoarnen naam dan wiest foar it libben ûngelokkich. Ik frege dus ek net troch oer bygelyks Poalske huorren dy’t oan de dyk stienen om harren lichem te ferkeapjen oan westerske frachtriders, want T. koe der net oer dat minsken misbrûkt waarden, dat bygelyks handikapte bern yn Moskou op in fuotpaad foar syn eagen stoaren. Seehûntsjes; sa waarden sokke bern dan neamd troch de Moskoviten, bern dy’t net mear rinne koenen en stil yn ’e kjeld leinen te ferklomjen.
Ik nipte de kofje, hoefolle kofje soe ik noch yn myn libben drinke? It wie hjoed sneon sechtjin juny 1995, noch gjin july en dochs al tsjin ’e tritich graden.