Wetterbommen en skûmspuitbussen
It is snein, 18 febrewaris, moarns seis oere. Ik bin yn Arequipa. De oare jûns bin ik healwei tsienen yn Cusco yn de bus van maatskappy Cruz del Sur stapt. En no te plak. Moai sa’n busreis yn Súd Amearika. Ik hie der as jonge hiel moaie foarstellingen fan. Sa’n âld bus mei twa bargen op de efterbank, oeral koaien mei hinnen en oar libben guod. Boppe op it dak fansels ek allegearre sekken mei hannel, hinnen, knynen en wit ik wat. En dan de minsken. Moai yn dy frjemde drachten. De lytse froulju mei bûnte doeken op de rêch. En dêr tusken yn de toerist. Ikke dus. Hoopjend dat de flieën sa freonlik binne om ien plak oer te sprigen. Dat fan my.

Sa is it net, wit ik al lang. Sokke bussen binne der miskien noch wol, mar dan earne fier fuort yn de binnenlannen. De bussen binne krekt lyk as by ús. Sa as oeral hawwe je ferskillende klassen, goedkeap en djoer. Cruz del Sur is ien fan de djoersten. Wat ik betelje foar dy ôfstân fan 500 kilometer? 75 sol oftewol 18 euro. Foar ús is it neat. Mar foar in ûnderwizer mei in pensjoen fan 450 sol yn de moanne sit sa’n reis der net mear yn.

De bus is lúkse. As de reis begjint yn Cusco duorret it net lang of je krije in waarm miel. En dan it hichtepunt fan sa’n reis, in potsje Bingo. ‘No hablo español.’ Sis ik as se my sa’n kaart yn de hân triuwe. Myn frou hat der wol nocht oan, mar wint de haadpriis net: de weromreis nei Cusco. Spitich.

Dan stiet der in freeslike film op it programma. Je hoege net te sjen, mar it lûd is er, bliuwt oan. As de film dien is stoppet de fentilaasje ek. It wurdt langsum oan waarm. Nei in oere is it hyt, it benimt je de asem hast. De finsters beslaan. Je smoare. En dat is fansels ek de bedoeling fan empresa Cruz del Sur. Troch it tekoart oan soerstof falle je fansels yn ’e sliep. Net foar altyd, want dan hâldt de empresa gjin klanten oer. It moat krekt kinne. Je kinne der wat fan sizze. It help neat. Yn Chili die myn frou trije kear it boppelûk fan de bus iepen. En trije kear die ien fan de Chilenen it wer ticht. Healdea troch de nacht te riden. Dat is hjir it ideaal.
 

Amarillo
Krekt wat opkikkere steane wy yn de iere moarn op it grutte busstasjon. Earst in taxi nei it hotel. Ien fan de 15.000 dy’t der yn Arequipa rûnride. Eigentlik ride der hjir hast gjin oare auto’s. Oeral sjogge je it giel, it amarillo, fan de taxi’s. Dy kleur giel stiet as garânsje foar feilichheid. Dat tocht in generaal in pear dagen lyn ek. Yn de strjitte hjir om de hoeke by myn hotel stappe hy mei syn frou yn sa’ n ‘amarillo’. Lekker iten by de Italjaan en doe nei hûs. Ien blok fierder rjochte de sjauffeur in pistoal op him. Mei-ien sprongen der noch in pear man yn de auto. Hy mocht syn credit cards oerjaan. Doe’ t al it jild der ôfhelle wie, koe er nei hûs. De plysje sil der wat oan dwaan, lies ik yn de krante. Mar wat?

Ik koe it ferhaal. De generaal wie net de iennichste dy’t in pistoal tsjin de holle krige. Wat moatte je dwaan?. Der stie in taksi. Hielendal wyt. Is dat net de kleur fan de ûnskuld? Dat moast him weze. Wy der yn.

Carnaval
It is Carnaval yn it lân. Der binne plakken mei grutte dûnsfeesten. Net yn Arequipa. Yn Arequipa fleane jonges sa tusken tolve en fiifentweintich troch de strjitten en pleinen. Yn de hannen amers mei wetter, plastic wetterbommen en skûmspuitbussen. Elkenien dy’t se yn it paad komt, krijt in lading wetter of skûm oer him hinne. Ik moat foar Farsk op wei nei in ynternetkafee. Moat myn stik skriuwe. Dan witte je as Fries wat je plicht is. Op paad dus. Mar fol skrik sjoch ik om my hinne. It wetter komt net allinnich fan de grûntroepen, mar ek fan balkons. Miskien litte se sa’n âld man wol rinne, hawwe se respekt foar it grize hier. Hoopje ik Ik sjoch goed om me hinne. As gemeente-amtner bin ik grutbrocht yn ûntwykgedrach. Dat ferjitte je nea wer. As in meänder rin ik troch de strjitten op syk nei in gaadlik ynternetkafee. It slagget, ik kom te plak, kin oan it wurk.

En gjin spatsje op de klean.

Fan de fisk kin gjin minsk mear libje
Chimbote is in stêd oan see. Ut myn hotelfinster sjoch ik in hiele rij fiskerskippen lizzen. Dy binne der de oare deis ek noch en twa dagen letter is it sicht net feroare. Dogge se ferdomme neat? In pear Peruanen hawwe my ferteld dat har eigen folk lui is. Fan de tsien dogge der seis it leafst sa min mooglik. ´En as je al ris immen wurk jouwe besykje se je te bestellen’, fertelt in kwike jonge ûndernimmer yn in blitse lange learen jas my.

Ik sjoch dy skippen en tink: ‘Soe it miskien wier wêze? Gjin nocht oan wurk, lit dy fisk mar swemme?’

Nee, sa is it net. Chimbote wie in fiskerplak. Mar no net mear. Se hawwe tefolle fisk út see helle. It fiskjen is foar it grutste part oer. Dat betsjuttet foar de arbeiders yn de fiskfabriken: gjin wurk. It is earmoed yn de stêd.

Luisa fertelt my oer har man. Yn Chimbote wie gjin wurk te finen. Hy soe it yn de Feriene Steaten besykje. Dan soe it skip mei jild foar de doar komme, sa wie it tinken. Om de reis mooglik te meitsjen ferkochten se it hûs. Luisa kaam mei har sân bern by har mem te wenjen. Tydliks tocht se, want aanst kamen al dy dollars. Har man reizge ôf. Ien kear dêr skreau er noch in brief en doe noch in kear. Dêrnei wie it oer. Se hat nea mear wat fan him heard.

En sy? Gjin jild. Se socht wurk, mar it wie dreech. ‘Ik haw de bern net nei de bêste skoallen stjoere kind, dat is sa spitich. It wie sa’n earmoed.’

‘Wêrom net skiede fan dyn man?’ freegje ik.

‘Nee, soks kin net, ik bin katolyk. As je trouwe, dan is it foar it libben.’ Moai sa’n tsjerke, want se rekket har man nea mear kwyt.
‘En de bern?’

‘Dy wolle him nea wer sjen. Nea, nea wer! En ik ek net!’

Se hat de bern der trochsleept. De âldsten binne de doar út. Yn Chimbote? Nee, allegearre nei Lima, dêr is mear kâns op wurk. De âldste wol nei Italië, dêr dreamt er fan. ‘Dêr kinne je dochs op ien dei 400 Sol (90 euro) fertsjinje? Yn Peru is dat sawat it minimumlean. Foar ien moanne dan. ‘Ja,’ sis ik, ‘ dat kin, mar..’. En ik lis út hoefolle in pear skuon kost, wat je betelje moatte om in keamer te hieren, it iten. It gesicht belûkt. Der komt in grutte barst yn dy prachtdream oer har soan. Ik kin it net helpe. Mar ha ek gjin nocht om mar wat mearkes te fertellen.
 

Propina
Patricia is ferpleechster. Se hat alle papieren dy’t nedich binne om oan de slach te gean. Mar dochs is der in probleem. Der is foar har gjin plak. O ja, se kin miskien wol wurk krije yn in sikenhûs. Se hat it ferskate kearen besocht. De baan koe se sa krije. Allinnich ien lyts probleemke: se moast in propina betelje. Wat dat is? Yn dit gefal it bedrach dat je alle moannen op ’e nij betelje moatte oan dejinge dy’t jo oannimt. Patricia hie der gjin nocht oan. Dan mar solisitearje by de post. Al dy diploma’s, jammer, mar der moast jild komme. Se koe it wurk krije. Allinnich, ja wer itselde, in propina fan tweintich persint fan har lean.

Wat se no docht, dy Patricia? Se naait, se makket klean, se sparret, se wol nei Spanje ta. Peruanen kinne yn Spanje oan de slach. Mar it kostet. Der is in bemiddelingspersoan dy’t har 6000 sol freget.Foar alles. ‘En dan bin ik der noch net wis fan, oft ik in baan krij.’
 

Kultuer
Wat dogge je op sa’n reis fan fjouwer en in heale moanne troch Súd Amearika? Sliepe, ite, drinke, feest fiere? Nee, sa bin ik net. Kultuer skriuw ik mei haadletters. En sa binne je fansels faak op wei nei in museum of soartgelikense plakken.

Yn Cajamarca sil it oangean. In besite oan it pleatslik archeologysk museum. Op de kaart stiet oanjûn wêr’t it is. Wy passearje al dy hannen dy’t jild wolle. Lytse bern besykje wanhopich om in suurtsje te ferkeapjen. Der lizze oeral âlde minsken op de grûn, hielendal fersmoarge mei in kopke yn de hân. Jou my jild.

As wy dat foarby binne, steane wy by in fjouwerkant gebou út de njoggentjinde ieuw. Der is net in protte oan feroare. In boardsje fertelt ús dat wy te plak binne. Mar hoe komme wy der yn? In man sloft op ús ta. Hy tikket op de doar. Nimmen komt. Dan sla ik ris op de doar. It duorret. Einliks giet de doar iepen, in frou lit ús der yn. Yn de earste seal geane der in pear lampkes oan. Dit museum is hûndert jier lyn stifte. It sjocht der noch krekt sa út. De frou is freonlik, se fertelt ús it ien en oar. Wy reitsje oan de praat. Se nimt ús mei nei in seal dy’t net tagonklik is foar it publyk. Noch mear âlde stiennen, potten en fazen. Mar ek in maquette: fan it nije museum. It sjocht der moai út. It is itselde gebou, mar dan is der hiel wat oan feroare. In moai plan, seit de frou. Sy is de direkteur docht bliken. ‘Mar nimmen wol der mear jild foar jaan. Ik haw der sa foar fochten, mar se wolle net.’

Wy rinne troch it museum. Yn ien fan de sealen stiet har buro mei kompjoeter. En in prachtich 18 ieuwske kast. Se laket wat en docht dan de doarren iepen. It is it geheime kabinet. Potten, fazen fan oer mear as tûzend jier âld. Mar net gewoane fazen. Erotyk út âld Peru! Wat dy manlju en froulju allegearre net mei elkoar dogge! Ik soe it graach útlizze yn it Frysk. Derom sykje ik yn it Frysk wurdboek wanhopich nei de wurden dy’t ik yn it Nederlânsk sa goed kin. Yn ús wurdboek is neat te finen. Hawwe de Friezen foar sokke hannelingen gjin wurden? Binne it allinnich mar dwaanders? It spyt me, ik moat my yn Farsk ta it Frysk beheine. Ik soe it sa graach fertelle wolle foar de leafhabbers fan pornografy. It kin net. As it Frysk wurdboek oanpast is, dan miskien.

‘Sjoch,’ seit de frou en hellet ien fan de keunstwurken út de kast: ‘twa mannen.’

It is sa. Je hoege gjin wittenskipper te wêzen om te sjen dat hjir twa mannen boppe op elkoar lizze. Oan de efterkant glânzgje my fjouwer kloaten as in moai kwartet temjitte. De iene penetrearret, yn bakte klaai, syn maat. Ik sjoch ris nei de gesichten fan de mannen. Je wolle witte oft se der ek in bytsje wille fan hawwe. It binne grimmitige koppen, sa liket it my ta. It libben is wrotten, it falt net ta.

Der is noch sa’n keunstwerk. Ek wer twa op elkoar. ‘Ek twa mannen?’ freegje ik benijd. Wie dat Peru fan 1000 jier lyn miskien in soarte gay club? De direkteur laket fyntsjes.’Nee, dizze binne gewoan.’
 

Porres, Palma, Puccinelli
‘Der is hjir noch sa’n hûs’, fertelt de gids my yn it hûs fan Ricardo Palma. Wa’t neat fan Peru wit, mar wol troch it lân reizget, komt syn namme oeral tsjin. Alle stêden en doarpen hawwe wol in calle of avenida Ricardo Palma. Hy is harren grutste skriuwer. Stoarn yn 1919, 86 jier âld, yn in hûs yn Miraflores, Lima. It hûs is no in museum en ik woe it sjen. In wûnderlik gebou fan adobe (droeche klaai stiennen) yn in styl dêr’t der in hiele protte fan wiene. Mar Miraflores belibbet in boom. Oeral komme nije grutte kantoaren en banken. De âlde huzen ferdwine.

Ricardo Palma syn hûs wie nijsgjirrich. It deadsbed fan de grutte man, mei syn deadsmasker der by en de klok dy’t op tsien oer fiiven stiet, it momint dat er stoar. Hast alle orizjinele meubels binne der. Miskien wat foar Tresoar om ris oer nei te tinken. As der aanst in grut Frysk skriuwer stjert, keapje syn hûs, meitsje der wat fan. It deadsbed, it lêste wat de man sein hat yn grutte letters der boppe en fansels ek in masker. Och, ik fantasearje mar wat en besykje der gesichten fan skriuwers by te tinken dy’t perfoarst yn it ûnthâld fan ús Friezen bliuwe moatte. Miskien ris in wedstriid, wa is de grutste libbende Fryske skriuwer? Wa´t wint kin syn hûs der al fêst wat op ynrjochtsje. Al dy drank fuort, bygelyks, as it nedich is.
 

Raúl Porres
´Krekt om de hoeke, dêr is it,’ hie de gids fan it Ricardo Palma museum my sein.

Op nei it oare adobe hûs. Der is in tentoanstelling oer de skriuwer, de histoarikus Raúl Porres. Nea fan heard. Der hingje foto’s fan de grutte man, syn manuskripten, foto’s fan syn bernejierren. Je begripe daliks, dizze man hat wat betsjutte. En it hûs. Hjir hat er syn libben lang wenne en yn syn testamint bepaald dat it behâlden bliuwe moast.

Der komt in lytse âlde man op my ta. Hy stelt him foar as Jorge Puccinelli, hy is de direkteur fan dit ynstitút, in ûnderdiel fan de San Marco Universiteit. Ik lis sûnder skamte út dat ik noch nea fan dy Porres heard hie.De minsken binne hjir freonlik, hy lake wat. Mar yn dit lân is wat it krekt sawat as dat je by ús sizze, ik haw noch nea heard fan professor Huizinga of professor Geyl.

Porres wie histoarikus, sjoernalist. Skreau twa tsjokke boeken oer de Quecha-taal. De taal dy’t foaral yn de Andes sprutsen wurdt en eartiids troch de Inka’s. Ambasadeur, minister fan Bûtenlânske Saken. In drok man. ‘Hy sliepte nachts trije oeren, mear hie er net nedich.’

Porres is in momumint yn Peru. De direkteur, professor Jorge Puccinelli, wie in freon dy’t him goed kind hat. Fan him lizze der ék twa dikke boeken op in tafel. Hy hat alles sammele wat de dichter César Vallejo ea skreaun. Ien fan de grutste dichters yn de spaanske taal.

Porres koe in protte skriuwers, minsken út de wrâld fan de literatuur. Vargas Llosa hat by him leard. ´Hy kaam hjir ek om rie te freegjen oan Porres doe’t er spul mei syn heit hie’ De heit woe de soan in oare rjochting op stjoere. Mar Vargas Llosa sette syn sin troch. Hy studearre ôf by Porres. ´Ik wie der by’, wit Jorge Pucinelli noch.

Letter kom ik oan de praat mei in studint dy’t drok notysjes makket. Hy lústeret ek hieltyd mei. Wat hy docht? ‘Ik skriuw in boek oer Puccinelli. Hy hat alle belangryke skriuwers fan dit lân kind. Hat der oer publisearre. Wat dy man wit, dat moat net fuortglide. Ik wol besykje dat te behâlden.’

It sjoch op dat stuit trije monuminten. Raúl Porres, syn hûs en Jorge Puccinelli.
 

Cusco en Efrain
Yn Cusco kom ik foar de tredde kear. Net allinnich om’t de stêd sa skitterjend is, mar ek om de freonen dy’t wy dêr hawwe. De earste kear, yn 2000, kamen wy yn it hotel fan Efrain en syn frou Pauline telâne. Moarns en jûns sieten wy faak mei syn allen yn de keuken fan dit lytse hotel Cusi Wasi. It wie der gemoedlik, der waard in protte lake. Efrain wist in protte oer de skiednis fan de Inka’s. Hy woe it ús ek sjen litte.

Wy hierden in taksi mei sjauffeur en giene dan in hiele dei op paad op wei nei plakken en oarden dêt’t net faak in toerist kaam.

It oare jier, 2001, kamen wy der op ’e nij. Wer op reis nei bekende en ûnbekende plakken.
Oer diken dêr’t de auto mar min oer koe. It joech allegearre neat.

Efrain stiet as ûnderwizer oan in doarpsskoalle earne bûten Cusco. It befalt him dêr, want fan de minsken út de doarpen heard er in protte oer de skiednis, de gewoanten, de ferhalen de gebrûken. En de orale tradysje is yn dit part fan de wrâld belangryk. Hy kin der smaaklik oer fertelle. Mar net allinnich oan ús. Efrain presentearre op de televyzje in programma oer âlde gewoantes, skiednis en wit ik wat.

Wy sitte mei syn allen yn de keuken. Der is in televyzje delset om it wûnder te belibjen. Wy hearre de oankundiging fan syn programma. Allinnich wy witte allegearre dat Efrain net yn de TV studio is. Hy sit noch rêstich yn de wenkeamer. Wy sitte ús mei syn allen te fernuverjen wat der barre sil. Moatte wy wat sizze, soe er it fergetten wêze? Ynienen hearre wy stappen. Efraim. Yn in dikke trui. Hy stoot fuort. Hy klepperet de treppen op. Dat is it lêste wat wy hearre. Wy witte, hy is no yn in wylde jacht op syk nei in taksi. Dêr binne der in protte fan yn Cusco, mar of it slagget?

It byld fan de televyzje is net hielendal skerp, it flikkert in bytsje. Sil Efrain dêr aanst op ferskine, of krije wy in oankûndiging dat der technyske problemen binne?

En dan ynienen. Der komt in oankundiging. Gjin technyske problemen. Dêr sit er. Mei in strik foar en in jaske oan. Hy hat him yn de taksi as de bliksem omstrûpt. Wy joecheie. It programma? Ja wat oer bollen yn Urubamba dy’t mekoar te liif gean moatte. Mar it net dogge, se hawwe gewoan gjin nocht. Se rinne wat freonlik om mekoar hinne. En Efraim kletst der fleurich op los.

Wy meitsje ek in reis mei him nei Chichero. It is de dei dat alle boargemasters út dit distrikt by elkoar komme. In tradysje dy’t alles fan dwaan hat mei de Inka’s. Der wurdt op fjouwer hoeken op grutte skelpen blaast, krekt sa as de Inka dat diene. Elke alcalde, boargemaster, hat in grutte stok mei sulver der boppe op, in teken fan syn amt. Se hawwe se yn de grûn stutsen. Oeral is folk. En dan is der de tsjerke. Dy wist al lang lyn hoe’t se sokke Inka feesten kombinearje moasten mei it ferearjen fan in hillige. Dy wurdt dan ek prompt oanfierd op de rêgen fan in hûndert man. It wankelt, it giet hinne en wer, mar de heilige belânet op it lêst feilich yn de tsjerke.

Undertusken hawwe de minsken wille. Net allinnich om de hillige dy’t wer te plak is, mar foaral ek om de chicha, in soarte fan bier makke fan mais. Doe’t de spaanske feroverer Pizarro yn Cajamarca syn earste moeting hie mei de Inka, de keiser fan it Inca ryk, hiene hy en syn gefolch de de hiele dei chicha dronken. Sa koe Pizarro de Inka’s maklik finzen nimme. Miskien hat de chicha de Inka wol de kop koste.

No liket de tastân der ek wol wat op. Ik sjoch in pear fan dy froulju yn kleurige klean en in bolhoedsje op dy’t de mage efkes lege moatte. It komt der op oan.

De boargemasters freegje my om ek mei te drinken. Ik krij in beker fan sa’n heale liter yn de hân. It kin oangean. Sy binne fleurich. Ik ek. It is dochs wol wat sa mei al dy boargemasters en dy grutte boargemasterstokken yn de grûn. In foto! Soks wolle je je libben lang net mear ferjitte. Foar letter, hoewol dat letter foar my hieltyd koarter wurdt.
It komt allegearre foar elkoar. Der wurde plaatsjes sketten. Klear, noch ien kear chicha drinke. En dan seit ien fan de boargemasters: ‘dat is dan fiif dollar.’ Ik moat betelje foar dy foto. Fansels, dat doch ik graach. As je ris in boargemaster dy’t wat krap sit helpe kinne, dan dogge je soks dochs?
 

In nij hotel
Nei seis jier binne wy werom. It hotel is totaal feroare. De dochter en har man, in Nederlanner, hawwe der in hiel nij hotel fan makke mei in moaie patio. Smaakfol.

Bliid te sjen dat it goed giet. It hotel. En mei Efrain en syn frou Pauline. En wer geane wy der op út. De planning is wat frjemd. Hy stiet sa by ús foar de doar en seit: ‘kom.’ Wy dogge it graach.

Mei in ‘kenner’, in freon fan him, geane wy nei it fort Sacsayhuman, efkes boppe Cusco. De man komt foarriden yn in Volkswein. As wy der yn sitte krij ik sawat in déja vu gefoel. Ik fertel dat ús heit syn earste auto in Volkswein wie. Krekt lyk as dizze. De man wit werom ik my sa thús fiel. De auto is fjirtich jier âld. Ik ryd yn myn jeugdherinnering.

It fort Sacsayhuman is makke fan enoarme stiennen. Der binne der by fan 7 meter heech. Hoe’t dy der kommen binne? Kosmyske krêften, wit de man. Dy kosmos! Boppe op it fort binne trije ringen fan stien. ‘Gean yn it midden stean, dan krijst kontakt mei de kosmos. Silst it hearre!’ fertelt de deskundige my. Ik doch it en wachtsje. En wachtsje. De kosmos is net oan my besteed, of de kosmos hat gjin ynteresse foar my.

Op besite by de Machu Picchu, in inkastêd heech yn de bergen boppe Cusco, krije wy ek wer fan dwaan mei de kosmos. Der is in stien yn de foarm fan de moanne. Sa’n 5 meter heech en ûnderoan in bank fan stien. Myn frou en ik binne fan betinken dat dit it ideale plak is om in broadsje te iten. Wy binne hielendal oan it genietsjen fan ús miel en dan stiet der ynienen in ploech Belgen foar ús noas. Wy moatte fan dy bank ôf. Fuortendaliks., it kin net wachtsje. Sy wolle op dy bank kosmyske stralen opheine. Dat kin net útsteld wurde.Wy binne ferbjustere. Mar ja, as dy Belgen sa graach kontact ha wolle mei de kosmos, moatte wy Nederlanners san ploech Belgen dan behinderje? Wy romje ús broadsje op. Fernuvere sjogge wy hoe’t sy op de stiennen bank springe en de rêch tsjin de heale stiennen moanne oandrukke. De eagen geane ticht, de hannen stekke se de loft yn om wat op te fangen. Ja, dat hie ik dwaan moatten middenyn myn ring fan stien. Dy hannen omheech. Dat hat it west. Miskien.
 

Doarpen
Mei Efrain reizgen wy in pear dagen lyn troch plakken dêr’t net faak bûtenlanners west hawwe. De lege huzen fan adobe blokken, de earmoed, de strjitten. It is in oare wrâld, de binnenlannen fan de Andes.

Je kinne net altyd allinnich mar monuminten of natoer besjen, je moatte ek wolris wat ite. Sa komme wy op it doarsplein fan sa’n lyts earm plakje. Wy binne mei ús fjouweren, Efrain, wy en de sjauffeur. It earste ythûs hat hearlike pens klearlizzen. Wy betankje. Oan ien hamster yn Huaraz hie ik wol genôch. Dan nei in oar stee foar in menu fan twa gongen.It is it iten fan de minsken hjirre. In sop mei allegearre beannen der yn. En as twadde gong riis, in stik ierappel en in hiel, hiel lyts stikje fleis.

Foar al dat lekkers komt ek in rekken; 13 sol, trije euro.
 

Ofskie
In wike binne wy yn Cusco bleaun. De lêste dei is er it ôfskie. Wy binne útnoege foar in almuerzo,it middeisiten. Yn de patio steane twa tafels oan elkoar skowt mei in pear stuollen der omhinne. Echt in yntym miel mei de famylje tinke wy. Dan komt de ien nei de oar. In suster fan Pauline, de dochters, de soan, freonen, freondinnen. Op it lêst sitte wy mei tweintich man om tafel. Der baarnt in grut fjoer fan hout. It Peruaanske fleis komt der op. Wy ite, wy drinke, wy prate en hawwe wille. As wy jûns yn de bus sitte tinke wy mei wat weemoed werom oan al dy aardige minsken. Sille wy se wer sjen? Se hawwe it ús o sa frege om wer te kommen. Mar ja, Cusco is net neist de doar.

De bus fan Cruz del Sur komt yn beweging. Wy swaaie nei Efrain. En binne fuort út Cusco.

Foar hoelang?