De Kollumersweachster skoalmaster Koos Tiemersma hat in nij e-boek skreaun ûnder it pseudonym Froon Akker. Einum is sawol yn it Frysk as it Nederlânsk te krijen.
It boek spilet him ôf yn it lytse plakje Einum dat net folle mear is as in gehucht mei lju dy’t stik foar stik harren eigen ferhaal hawwe. Yn elk haadstik wurdt ien fan de ynwenners beljochte mei harren wjerfarren en benammen gedachtegongen, of better sein gedachtekronkels. Elk hat syn eigen aparte ferhaal, mar likegoed hingje de yndividuen oaninoar. Sa wurdt oer Casper Bosch skreaun dat er fêstrûn is yn Einum (s. 55) mar dat jildt eins foar elk, al hat de ien der mear muoite mei as de oar. In twadde ferbinende faktor is in tige seldsum fûgeltsje dat in lange tocht makket fan Kanada nei Fryslân. Dy haadstikken beslane alle kearen mar twa siden nei in fêste ynterfal fan trije Einumers. Wannear’t it fûgeltsje foar it earst spot wurdt, slacht dat yn as in bom. Nei in pear oeren is it al swart fan ’e minsken. De iene Einumer is opteiner as de oare. Ek hjir grutte ferskillen. Klaas en Wil hawwe in websjop mei optearfytsen en seksartikels en as bybeunaktiviteit hat Klaas ek noch in wiitplantaazje. Wil is fuort benaud dat it útkomme sil. ‘gewoan om’t ien besletten hat dy te ferklikken, in passant dy’t wat rûkt hat, de brot stiet sawat yn ’e bloei dat de stank is net te hurdzjen.’ (s. 256) Hiel oars is hoe’t Rindert Walburg oer de seldsume noardske wetterklyster: ‘En dan is er der wis fan, it is in geloksfûgel dy’t Einum opsocht hat en tinkt dat soe fergeemje tiid wurde ek.’ (s. 293)
Yn it earstoan kriget men de yndruk dat it allegearre losse ferhalen binne fan minsken dy’t miskien letter byinoar komme. Mar de relaasjes tusken de minsken wurde gauwernôch dúdlik en sa streame de personaazjes yninoar oer. En dêrmei wurdt it helder hoe keunstich it boek konstruearre is. Sa komt de lêzer stadichoan te witten dat Casper Bosch in ûnderwizer wie dy’t op it lêst net fan de jonkjes ôfbliuwe koe. De wale wurdt al justjes oplichte op side 60 dêr’t ferteld wurdt dat Casper net de saak fan syn âlden oernimme woe, mar foar de klasse stean woe: ‘in ropping dêr’t er de werklike achtergrûn pas letter fan begriep.’ Net ien yn Einum wit fan dy achtergrûn ôf. Hy wennet yn in ferfallen hûs, en dêrom wurdt er wol de kreaker neamd. Letter kriget de lêzer mei dat it geastlik hendikepte jonkje Jop wol by Casper oer de flier komt en dan in glês ranja kriget. Men kriget der in wat ûnbehaachlik gefoel by en alhielendal om’t net eksplisyt wurdt wat him dan krekt ôfspilet. Hat er der genôch oan dat de jonge der is, of makket er wol misbrûk fan ’e situaasje en de jonge syn geastlike beheining?
Sfearfol en mei in soad ynmoed wurde sa folle mear minsken beljochte. Botte fleurich en optimistysk is it lang net altyd. It lesbyske pear Marja en Berdi hat krekt in drege tiid hân, om’t Berdi boarstkanker hân hat. En blykber wie it dêrfoar net hielendal pais en vree tusken harren. Froon Akker beskriuwt dat tige ynfielend en mei in soad gefoel foar psychology, benammen yn ien fan de lêste haadstikken út it eachweid fan Marja wei. Dy hie hoop dat harren relaasje no wat better wurde soe, mar sjocht dy hoop ferfleanen.
It ferhaal en de personaazjes sit net allinnich goed yninoar, mar ek de trant fan fertellen. It is efkes wennen, want it binne ferhipte lange sinnen, dy’t betiden hinne en wer fleane, benammen as der twa of mear minsken oan it wurd binne en dat net oanjûn wurdt troch oanhellingstekens. Mar sadree’t men der oan wend is, komt men yn in beskaat ritme en dan hie in oare skriuwstyl ek net by it ferhaal past. Just dat it iene yn it oare oergiet past sa goed by de hieltyd trochgeande gedachtegongen fan de minsken dy’t beskreaun binne. Dy gedachtegongen wurde ek nochris ôfwiksele mei út en troch dialogen, dêr’t it net makliker op wurdt, mar wol ynteressanter.
Hjirby in foarbyld fan side 225:
Se giet deryn, de hasjlucht heazget har de kiel, Wil is yn it kantoarke oan it wurk, ferheard sjocht se op en freget wat komsto hjir dwaan, o ik woe dy wat freegje of hast it drok, nee hear, seit Wil mar myn jierdeifeest rûn út op in lytse ramp en Lidy rint om it buro hinne om Wil te tútsjen mar dy seit eins bin ik woansdei pas jierdei, wy dogge beide kanten apart mar nerges om, wat hastó útspoeke? Se wiist nei Lidy har lip dy’t noch net hielendal better is, koartslip, seit Lidy sa beret mooglik mar dy ramp dêr’tst it oer hiest, hoe sit dat? Fluch fan ûnderwerp feroarje, rampen binne ideaal, fral as dy har foardogge yn oare relaasjes, it leafst sa ferneatigjend as it mar kin, foar har foarmje sokke ferhalen in standert dêr’t se har eigen tsjinslaggen oan ôfmjitte kin.
De opbou en it fierdere ferrin fan it ferhaal/de ferhalen binne goed en op tempo, al sakket it yn de midden efkes yn, mar dat wurdt lokkigernôch mei in spannende (lês: sm-achtige) sêne wer optild. Dêrneffens giet de ein ynienen hiel flot en barre der ek guon dingen dy’t it ferhaal net alhiel eare oandogge. It is eins krekt wat tefolle en dêrtroch ferliest it boek oan syn ynnimmende karakter. Mar botte slim is dat net, want dan hawwe wy al sa’n sterk stik han, dat wy it Froon Akker graach ferjouwe.
Froon Akker
Einum
Eigen behear, 2012
Ferkeappriis: € 4,95