In selskip fan jonge feinten mei in pear bejierre manlju sitte om ’t grutte fjoer yn in doarpsweardshûs. Folle en healfolle glêzen steane op ’e skoarstienmantel. De hospes dribbelt drok de gelachkeamer op en del om de leechpreaune glêzen op te heljen en syn mingers fol werom to bringen. It petear hat al in toarn duorre, meast altyd oer it reedriden, en faak mei safolle fjoer, dat der wol in stik seis, sân tagelyk oan it wurd wiene. Elk foar oar koe hurdst. Yn ’t ein reitsje fjouwer, Jasper en Ruerd, sa jininoar oan ’t poffen en ligen, dat al de oare, dêr fan ferbluft, allinne it harkjen der ta dogge. Dit lêste habbe wy útkipt, om it jimme ris te lêzen te jaan.

Abe: Wat divel, soene jimme prate! As ik net helte gauwer hjir fandinne nei Ljouwert riid, as Folkert it docht, den lit ik my hingje.

Folkert: Wie de winter net fuorttein, ik soe sizze, wy sille it dalik jininoar besiikje om in goede slok, al wie it ek om toalf flessen wyn. Ik sis dy, it soe dy út ’e hân falle! Dou kinst it ommers op ’e lange baan net úthâlde, ju!

Jasper: ’t Is jit sa let net yn ’e tiid, of it kin jit bêst ris sterk iis wurde. My tocht, wy moasten it mar op lyk of ûnlyk opnimme.

Abe: Wy scille der wol hertlik op passe en jouwe jimme allegearre de hûd net fol wyn. Sa sil it no net mear frieze, dat wy ûnder brêgen en tillen troch kinne, en as men sa hieltyd klúnje moat, dan kin men syn bêst net dwaan.

Folkert: Dat tel ik nin byt: as se net al te heech binne, dan spring ik der oerhinne.

Abe: Ja no, poffen en blazen is jongeswurk, mar dwaan is in ding! Doarsto jit oer dyn springen eamelje? Hokkerdeis soeste mar oer in foech romfeltsje springe, en do foelst’ as in keal.

Folkert: Dat wie wrachtich gjin niget: myn beide izers fleagen út ’e houten, en snuorren wol in heal oere fier de mar oer troch snie en al hinne, sa’n feart hie ’k.

Ruerd: Ei! dat is net wurdich om der oer te jeuzeljen. Doe ik noch jong wie; ik wenne by de boer – Hospes, taapje myn glês jitris fol! – ik klune fan myn libben oer gjin daam of tille; mar it gyng der altyd mei sa’n wipke oer hinne, faak mei in pear heale breaen ûnder de earm, want ik moast meastal nei de bakker ta. Ienkear, Abe heite, ha ’k it hân, dat ik my op in neimiddei op ’e redens bûn, om efkes nei Dokkum te riden. Lang tiid hie ik net, want ik moast by sketjeftstiid wer te honk wêze en ik ried dêrom al wat snidich op. Mar just oan ’e oare kant Ljouwert wie in wek fan wol tsien roede lang. Om no sa’n ein op ’e lûkwei te klúnjen, hâlde my te lang op nei myn sin. Ik ried dêrom mei fûle feart, sa ticht oan it wek ta as it lije koe, en naam do in flinke sprong. Man! dêr fleane my, mei ’t ik my ôfset, dat it iis my boppe de kop stout, krekt sa Folkert niis ferhelle, de beide izers út ’e houten wei, wit hoe heech fleagen se, en kûgelen jo sa ôfgriselik troch de loft, dat ik se noch gûnzjen en fluitsjen hearde, doe’t se my al lang út ’e eagen wiene. – En wêr riede jimme, dat se te lâne kamen? Ja, dêr sille jim mâl fan ophearre! As it my sels net werfearn wier, soe ’k net leauwe wolle. Ik liende te Ljouwert in pear oare redens, en teach dêr op nei hûs. Mar d’ oare deis ried ik nei Dokkum, en – dêr seach ik ien fan myn izers oan ’e klangbuorden fan in kloksgat, en ’t oare oan ’e hoanne fan ’e toer hingjen. Yn ’t foarjier, doe de laaidekkers op ’e toer kamen, krige ’k se beide wer, want foar gjin fiifentweintich gûne woe ’k se misse, om ’t it púk bêste wergeasters binne, en hie dêrom goed oarder op ’e saak steld. Sont dy tiid stean ik der jit mear noed fan, en fan’t winter ha ’k der jit op nei Grins west.

Mar ik sil jimme mear sizze.

In jier of tsien is it lyn, dat ik ris op in snein nei Makkum ried, dêr ik destiids noch in âld omke wenjen hie. No ik wie mei in rep op ’e Makkumer mar. Mar dêr mids op wie in wek, de hiele mar dwers oer, dêr ik neat fen wiste. Ik seach it net earder, as doe ’k der deun oan ta wie, en gjin kans mear hie om my yn te hâlden of om te swaaien. Earst wie ik wrachtich wat beteutere; want sa’n ein fan hûs ôf in wiet pak te heljen, hie ik in bytsje smucht op. Mar gau hie ’k myn beslút nommen: in koart beried en goed beried, tocht ik, joech my op en – rits dy! der oer hinne. No moat der in bytsje fan te foaren in keardel yn rekke wêze – ik hie him ek net ienris sjoen – dy pakte my krekt yn ’e sprong by de lofter foet, en dat wie hâlden. Mar der wie neat oan te dwaan; ik skuorde him mei op it iis, oft it in fear wie, en naam him mei nei Makkum.

Jasper: Dy keardel kaam der maklik wer út. Ik hab der op ’e Burgumer mar ris ynsitten; mar dêr wie mear heljen oan ’e klink. Ik hie der grif yn bliuwe moatten, as ik net sa lokkich wier fan altyd fiks by myn stik te bliuwen, as my ûnfersjoens in ramp oerkomt. Kom! Dat sil ik jimme ris ferhelje. – Mar jou my earst noch in slok, hospes!

Doe ’k jit by myn âlders yn ’e hús ferkearde, ferieten se my altyd, dat ik in klúnhakke wie. No wie dêr egenlik ek al wat fan oan. Doe ’k in foech boike wie fan in jier of sân, bin ’k ris fan in weide hea rôle en briek sadwaande beide skonken. Dat is al wer ridlik yn ’e heak kommen, mar it hat my dochs altyd yn myn gong belemmere, en sa ek yn it reedriden. Lykwol hie ik danige min nocht oan dat ivige lekskoaien op myn riden, en tochte al lang: ik sil jimme dochs jitris sjen litte, feinten, dat ik noch al oer de wei komme kin. No barde ’t ris, dat myn bruorren, allegearre feardige keardels, mei de fammen nei de Lieke rekken, d’ iene deis hinne en de oare werom. Doe ’t se thús kamen, wie oan it swetsen gjin ein; hja wiene alleman foarby riden, en dan krige ik, sa gau as ik my in wurdsje ûntfalle liet wer skampskotten en stekken, dat ik hagels wurde moast. Op it lêst koe ’k it net mear ferneare. Moarn sil ik ris ride, sei ’k, gyng nei bûten, seach myn reau nei, oft it allegearre jit wol knap yn oarder wie, en doe nei bêd. De oare moarns fjouwer oere stie ik op ’t skerp. It wier fûl kâld; frieze! dat it ongele, kin ’k jim sizze, en de wyn waaide stevich út it easten. Mar ik kroade fuort, naam it foarsichtich op, en kaam, sûnder earne te pleisterjen, al syn libbensdagen op ’e Lieke. Dêr koft ik my earst wat drinken, doe in slok, en op it lêst in goed miel iten, en doe ’k dat der binnen set en my fan in moaie Liekeblom foarsjoen hie, bûn ik de redens ûnder en ried wer op nei hûs. No hie ’k foar de wyn , en ’t woe frij wat better foarút as yn de hinnereis. Mar net lang hie ’k op ’e reed wst, of dêr kaam in kâlde, tsjokke mist op, dat ik mei gauwens gjin roede mear foarút sjen koe, en op ’e Burgumermar, wêr ik yn ’e hinnereis de baan net te goed merkbiten hie, fan ’t spar rekke. Sa kaam ik dêr op in plak, dat de hiele winter, troch de tocht yn it wetter, iepen bleaun, mar no krekt wat oerizele wie, en gauwer as men it tinke koe, lei ik der troch. No, ferdrinken, dêr hie ’k gjin noed mei, want ik wie in bêste swimmer: fakernôch, as ik by ús muoike op Roptasyl útfanhûs wie, bin ’k op in eftermiddei hinne en werom nei Terskelling swommen. Mar ik wie bang, dat ik yn it iis fêstreitsje soe, want it frear noch like hurd, as doe ’k yn ’e iere moarn fan hûs teach en dan hie ’t eintsjebeslút de dea west. Ik polske dêrom safolle, dat ik it om my hinne wat rom krige, krekt as in swan, dy har bit iepen hâldt, op hope, dat der wol hast ris immen by my lâns komme soe, dy my in hantsje holp om derút te reitsjen. Mar wol in pear oere hie ’k dêr sa omarbeide en jit hie ’k gjin minsken fernommen; ik rekke troch ende wer troch ferklomme, al hoe’t ik my warde, en ik begriep no, det ik my allinne rêde moast. Ik teach dan wer oan it polskjen troch ’t iis hinne, om sa fier te kommen, dat it my hâlde koe, en doe al njunkenlytsen oan ’e râne fan it just tichtferzen wek takaam, teach ik myn jas en boppebroek út, slingere dy op it iis en liet se dêr fêst frieze. Mei in kertier wiene se sa hurd as in bonke en sieten se sa fêst as in muorre. No naam ik myn broek beet, dy’t ik just berikke koe – dêr hie ’k op past – en loek der my sa út, rûn nei de earste boerehuzinge de bêste, fertelde dêr myn wederfarren, en de boer wie sa goed my fan droege klean te foarsjen. Hjirop, ik de redens ûnder en wer op reis. Jit foar bedtiid kaam ik thús, en koe no in wurd meisizze; mar as ik net lige sil – ik hie myn nocht al!

Ut mysels bin ’k, lyk as ik jimme sein ha, gjin hurde rider; mar ik ha dochs al ris in snidich reedsje meimakke. – Dat sil ’k jimme noch efkes hearre litte.

Ik wie op in jûntiid om seis en sânen jit te Ljouwert, en moast noch nei Harns. ’t Wie ontlittich, ’t iis snei frij wat yn, en wy hiene in westlike stoarm; mar ik moast der troch, dêr holp neat oan. No, ik skode al en skode, – en kaam sa op Ritsumasyl. Dêr helle ik, dat oars hast nimmer barde, immen fan efteren yn, en – jonge man! dy skoffele sa mâl. “Jongtsjirl!” sei er jin my, sa ’t ik him foarby soe, “lis mar op, dan hawwe wy it beide makliker.” – Ik wist earst net, eft ik it dwaan soe of net; want ik tochte, sa’n hakkenkruk kin my al net folle helpe. Mar doch – ik die it. – En hoe ûnhjirmlik dy man opskode, dat kin gjin minske begripe. It waard my grien en blau foar de eagen en de wyn sûze my by de kop lâns, dat ik tochte; hy giet derôf. Te Deinum rôp ik: “Hâld op, want myn noas is al skyld!” No, doe rekke hy foar, en doe hab ik neat mear sjoen. Yn ien sike wiene wy te Harns; ik wist sels net wat ik seach, en wat it mâlste wier, myn maat hie in mûnleroede om de hals hingjen. Dy roede wier fan ien fan ’e houtmûnlen, dy by Harns oan ’e lûkwei steane, ôfstoarme, en him op ’e kop flein. Nei dy tiid hab ik dy fint fan myn libben net wer mei bekende eagen sjoen, om ’t it wier te tsjuster, om him yn it wêzen te sjen. It wie in lang bienbitich keardel, oars wit ik neat fan him te sizzen.

Abe: En wolle jy no wol leauwe, dat it gjin ien oar west hat as ús heit? Justerjûn hat er ús it fyt jit mei kleuren ferhelle. Mar hy hie hoe ek net sketten, en dat is, as men jin wol betinkt, ek neat gjin niget, om ’t jimme mekoar fêst do foar ’t earst metten, en dy set wie al in jier of tsien lyn, doe jimme beide hjir kamen te wenjen. Mar it is al nuver, dat hurde riden skynt mei ús yn it laach te sitten. Us pake en oerpake, ús heit en omkes, oan heite kant, wiene yn har fleur riders, dy nearne har likens fûnen, en wy allegearre, ik en myn bruorren en susters, giet it krekt allyk.

Ruerd: No dat wit ik net, mar ik sis dy, dat ik ek fuortkomme kin. Ik bin ris oer de Fluezen riden, it is no neffens de datum krekt op ’e kop achtentweintich jier, njuggen wike en twa dagen lyn; it wie om middei hinne, doe wie it iis der noch mar just yn, in minne rider koe ’t jitte net hâlde; mar ik koe, trochdat ik der sa flink oergyng, it altyd rêde, as der in skierket op stean koe. Mar mids yn ’e mar wiene twa wekken, sawat in santjin keamerslingten faninoar fandinne. Gauwer as ik it sels tochte, wie ik dêrby en fleach yn it foarste. En dat wie as in blits oan ’e oare kant tsjin dat tinne iis, dat twisken beide wekken yn lei, oanflein – krekt mei de strôte kaam ik der foar – en dat iis wie jimme sa skerp, dat it my de hals trochsnei, oft er fan bûter wier. Myn kop sljurke no oer it iis hinne en myn korpus derûndertroch; mar lokkich fleagen beide sa persiis allike hurd, dat de kop yn it oare wek krekt op ’e hals slute, en ynienen, trochdat it sa snidich gyng en sa fiks opinoar te pas foel, wer fêst siet. Oan ’e fierste ich fan it lêste wek paste ik no better op: ik sette beide hannen op it iis en wipte derút, en dat wier allegearre sa forbaasde gau gien, dat myn klean oan ’e bûtenkant noch mar efkes fochtich wiene. Habbe jimme der wa wol earder fan heard?
“Wol, my tinkt, it sil no wol op it heechst wêze,” sei ien fen it selskip, “ik gean nei hûs.” “Ik gean dermei út!”rôpen al de oaren tagelyk, en elk stiek syn glês leech, betelle de hospes, en gyng syn wegen.

Ut: Sytstra, H.S. Peaske-Blommen – Stikken út de foarste rige fen Iduna. Samle troch O.H. Sytstra. Ljouwert: R. van der Velde, 1906. S. 10-16.