De titel fan dizze kollum ha ik al moannenlang yn ’e holle en earder ha ik op myn eigen bloch al oankundige dat sa’nsoartige titel der mooglikerwize wol oan siet te kommen. As it my goed heucht wie dat op 12 oktober ferline jier, mar dat ha ik no – tongersdei 30 april 2015, 00.40 oere – net neisjoen.

Ofrûne moandeitejûn krekt foar tsienen gie de telefoan. Us omke dy’t doe al in pear dagen op stjerren lei kundige neffens de ferpleging oan dat er fan doel wie der út te piken en hoewol’t soks net it meast heuchlike barren is wolle de bruorren en susters dêr dan graach by wêze, wat goed te begripen is. En om’t ik ús mem har sjauffeur bin moast ik it yn de plenning steande bier dus oerslaan.

Doe’t wy dêr sa’n twa oeren sitten hiene wie it my al dúdlik dat omke syn fysike oankundiging (prate die er snein al amper noch) net al te letterlik opfette wurde moast. Jo wolle lykwols net dwers en ferkeard en jo foaral net oanstelle dat jo bliuwe sitten. Earst it ljocht mar ris ôfwachtsje, soks liedt by lju faak ta wat helderder en realistysker ynsjoggen.

Dan ha jo in nije dei en in dei duorret langer as in nacht. Slûch wurde jo lykwols wol, sels as jo op nei de tachtich rinne. Dat de famylje hat doe besletten dat omke mooglik wol fan doel wie om stikem de kuierlatten te nimmen sûnder mei te dielen hoenear’t er dat krekt dwaan woe. Dêrom binne wy doe ôfreizge en siet ik moarns om kertier oer seizen oan in panne bamy dy’t my earder troch de telefoan wreed ûntnadere wie.

***

It hat by my in jier as tritich duorre, mar ek ik – hoewol pypjong mei myn 53 – bin ta it besef kommen dat ik net hoe-dan-ek by de lêste azem fan it Frysk wêze moat.

It sil myn tiid wol úttsjinje, ik ha gjin bern dy’t my mei de meast grouwélige tiidwurdfolchoarders delsabelje, gjin bobo’s mear om my hinne dy’t it mei eksperimintele medisinen foarkomme litte wolle dat it lijen minder grut is as dat it is. Ik wol de argewaasje net mear. Ik wol net mear sjen dat as Epke of ‘oes Wout’ wat sizze dat soks foar wier en tige oannimmlik fersliten wurdt, mar as jo tsjin deselde lju oer itselde ûnderwerp begjinne oer Willem en Máxima se jo mei eagen oansjogge as woene se sizze: ‘Op hokker skoalle hasto sitten!?’

Ik bin der wol klear mei dat Eskimo’s it fytsen leard wurdt op in âld widdo op in autoleaze snein op ’e Wâldwei om dêrnei op in racefyts loslitten te wurden yn in tropysk reinwâld.

Want dat is sawat hoe’t lju hjirre Frysk leare moatte. It begruttet my ta de teannen út en de mage draait my der fan om. Likegoed as dat dy yn in knoop rekket troch de oproppen fan de ekstremisten fan Itnijs.nl dy’t busreizen organisearje wolle om Jihadisten de kop der ôf te meanen.

En oan ’e oare kant fan it spektrum de kultureel-literêre ‘elite’ oan de Bûterhoeke en omkriten yn 2018.

Tusken dy beide ekstremen sitte mei my as it om it skreaune Frysk giet noch sa’n tsientûzen lju. Dy binne net op stjerren nei dea mar och sa fitaal. As it net sa wêze soe dat troch medyske eksperiminten harren sûne ûnderdielen slim te lijen hawwe.

Ik fiel gjin ferlet mear om dat fierder ta te ljochtsjen.

***

Us omke krijt aldergeloks genôch medikaasje om de pine te ûnderdrukken. As dy der net west hie, hie it drama net oer te sjen west. Ik bin bliid dat net meimeitsje te hoegen mar dat er stadichoan as in elektryske klok dêr’t de batterij fan oprekket aanst stilstean stil sil.

Hy hat genôch lit. De lêste kear – dat is no 14 dagen lyn – dat wy min ofte mear besteklik praat hân hawwe, hat er oars neat brûkt as Hollânsk. Dat moat der sa’n 75 jier troch de skoalle – op oanstean fan de âldelju fan doe – wol sa ûnhuer mei in foarhammer ynhuft wêze dat de man no tinkt dat er normaal is.

+++

Dat is my fierder goed. Mar tink mar net dat ik oan it stjerbêd fan al dy moardners sitten gean. Dêr bin ik fierstente slûch foar.

Mooglik sjoch ik nochris efkes om it hoekje. Ik sil dan net laitsje mar ek net skrieme. Want ik bin hielendal klear mei dat ‘Fryske’ gegriem.

De hulde.