André Looijenga hâldt op dit stuit ta yn Bitola (Masedoanië), as Fryske skriuwer op útwikseling, yn it ramt fan it ynternasjonale projekt Other Words / Oare Wurden. Alle wiken sil er oer syn reis skriuwe foar Ensafh.
Stasjon Beograd
Haw ik ferline wike freed yn Belgrado west?
Ja, fansels wie ik der. Ik hie dêr in oerstap fan de nachttrein út Budapest op de trein fierder nei it suden. Ut de oankommende trein wei haw ik nei in grutte stêd fan betonnen wenflats sjoen, it ferrustke stiel lânskommen sjoen fan de spoarbrêge oer de Sava. Mar yn Belgrado, Beograd, de stêd mei twa miljoen ynwenners haw ik net west.
It sintraal stasjon fan Belgrado, dat binne kûlissen. It stasjonsgebou, op it plak dêr’t de spoaren fan dit kopstasjon útkomme, is in L-foarmich bouwurk yn smoarch mostergiel, grif noch út de 19e ieu. It hinget fan plakbân oan elkoar. It liket as is it boud as in filmset, en nei opnames yn de jierren ’50 binne de figuranten omhingjen bleaun. Ald wurden sitte se op bankjes mei har bagaazje yn plestik pûden. Dat der treinen parkeard steane, hâldt de yllúzje yn libben dat reizgjen mooglik is.
Sizze dat de tiid hjir stilstean bleaun is, soe in misfetting wêze. Op stasjon Belgrado rint de tiid tebek.
Belgrado hat in sintraal stasjon sûnder meidielingeboerd wannear’t en wêr’t de treinen fertrekke. By de perrons steane buorden om de bestimmings oan te jaan, mar dy wurkje sûnt lang net mear. ‘Wêr is de trein nei Skopje?’ – ‘By dy nei Sofia, dêr fierderop.’ – Ik rin lâns in wagon út Sint-Petersboarch, lâns ien út Moskou. ‘Skopje?’ – ‘Njet, Sofia.’ – Foaroan steane in pear kondukteurs. Ien fan har praat Dútsk. ‘Nach Skopje?’ – ‘Nein.’ Hy besjocht fernuvere myn kaartsjes: ‘Ihre Fahrkarten sind in Ordnung. Aber Zug fährt nicht. Nächste Woche fährt.’ – Mar ik kin mei yn de trein nei Sofia oant Niš ta, dat healwei Skopje leit, en dan is dêr wol in bus.
Ensafhman yn de trein
Ik jou my dan mar del op it plúsje fan de earste klasse. Mei ynstimming fan de Dútskpratende kondukteur, krekt op ’e tiid foar it fuortgean. De lege plúsje stuollen steane fier útinoar. It is in treinstel mei sêfte flierbedekking, guon passazjiers dogge daalk de skuon út.
Al gau litte wy de wrakken fan de eardere Joegoslavyske spoarwegen efter ús, en tusken de bûtenwiken groeie de bosken. It is as hawwe reuseftige struken it lân oernommen. Op de púnbulten steane wielderige blommen: alles wol hjir groeie, útsein ekonomy.
De ynternasjonale trein nei Sofia is tagelyk sa’n bytsje de iennige trein op dit trajekt. Yn de doarpen komme âlde minsken earsteklas oan board dy’t in pear stasjons letter útstappe. Ik sit yn myn Ensafh-shirt út it rút te sjen. Myn buorman wol my wol even op ’e foto sette. Ik merk dat ik wat slûch út ’e eagen sjoch, meidat myn foarrige nacht yn twaën knipt wie troch de EU-bûtengrins, mar dat mei hinnebruie: dobro, hvala.
Krekt wat fierderop sit in man dy’t smookt en tillefonearret. Hy smookt mei it rútsje iepen, dat dan wol. By elk tillefoanpetear klinkt er wat lulker. Nei de skuon docht er ek de sokken út en smookt wer ien. Hy skuort papieren yn lytse snipels en goait se út it rút; se waaie efter de trein oan. Yn ien stedsje op ’e rûte stiet op it perron in man te roppen en te skellen tsjin de reizger. De trein rydt fierder, de man giet op syn plúsjen bank lizzen en falt yn sliep. Syn tillefoan rinkelet noch ferskate kearen, mar hy nimt net mear op.
Nei it doarp Stalać ride wy in smelle delte yn, in kleau. Der is dan net iens in ûnferhurde dyk mear neist it spoar. De trein is it iennige motorisearre ferkear yn in lânskip fan miedlân, lytse ikkers, de bosk en de rivier. Der stiet in leaf midsieusk tsjerkje, in lyts kleaster liket it wol, deun oan it spoar tusken Stalać en Braljina. Ik filmje mei myn fototastel hoe’t wy lânsrattelje.
Ik wie Belgrado in ein foarby.
https://youtu.be/aGz4s0256NM