‘Wat dogge we, in echten of in nepper?’ Boele skrille op út in slûchje. Wie’t no al wer safier? It fûle lûd fan Hidske, dat de fraach as in midswinterhoarn yn syn earen blaasde, tsjutte op de minne tiid. It rûn nei de ein. De demoanen koenen har mar klear meitsje, it tsjuster moast wer belies jaan. It wie net de stim fan syn oare helte dêr’t Boele Haspel troch fan’t sintrum rekke, mar de argewaasje en it gesoademiter fan de hjeldagen op kommendewei. Hy krige fuortendaliks lêst fan it soer. De noflike lange jûnen hoegden om him net mei in griemmank oan keunstljocht optúgd te wurden.
‘Ik wol ek in slange ha,’ sei Hidske der oerhinne. Dêr hearde Boele nuver fan op, in beam en in slange, dat wie in hiel oar ferhaal. Hie har dat no ek al yn ’e besnijing? Mar, sa die al rille gau bliken, it gong om in plastyk ding mei lampkes deryn. ‘Do moatst dwaan watst net litte kinst,’ sei er, ‘wy libje yn in frij lân.’ Hy draaide in slach yn ’e loaie stoel. Mei it sicht op ’e tún sei er: ‘Sjoch, dêr stiet in echten ien, en dêr stiet er my moai genôch. Asto dy slange fan dy der mar net yn hingest.’ Mear wurden woe er der net oan fergrieme. It lân koe om him yn ’e brân fleane of hielendal ûnder wetter strûpe, dat makke him neat út, at se mar fan syn beam ôfbleaunen.
Mar it wienen nuvere tiden, de wrâld hie der wolris better foar stien. Op ’e televyzje koe elkenien alle dagen sjen dat it net goed komme soe. It siet him yn it waar, dat slim yn ’e war wie. Der wienen hieltyd faker swiere stoarmen en geroften fan noch slimmere stoarmen. In beam fan in man, dy’t alris hast keazen wie as presidint fan in machtich folk, mar it om ien of oare demokratyske reden net wurden wie, fleach as in profeet de wrâld rûn om it minne boadskip te ferkundigjen. Hy hie der sels in priis foar krigen. In nommel man, fûn Hidske. Boele hie der sa syn eigen gedachten oer. ‘Jo moatte der fansels wol yn leauwe,’ sei er. En mei dat leauwen wie neffens him altyd wol wat.
It barde krekt yn dy dagen, dat er fan it regear in boadskip útgong. Omdat de natuer it troch it opwaarmjen fan de ierde sa bot ûntjilde moast kaam der in nije wet. Alle beammen yn it lân moasten registrearre wurde. Dat it safier kaam wie, lei him oan it ûntefreden laach mei grutte bekken, dy’t de boel knap opnaaie koenen. Eigen beammen, miende dat slach, wienen wichtich foar it lân. Lykas iken, kastanjes, elzen, bjirken, koetsekralen en alle oare soarten dy’t yn it lânskip thús hearden. Krystbeammen foelen der ek ûnder, sûnt koart sels dy út Poalen. Hoewol’t guon minsken dat mar min sette koenen. It koe noch gekker. De measte frjemde beammen mochten net langer it lân yn en waarden by de grins opkeard. Boppedat, beammen dy’t net yn it ryk thúshearden, de saneamde eksoaten, dy moasten der allegear út.
It brief foel ein novimber yn ’e bus. Boele syn beam moast der ôf. It like in krystbeam, mar it wie him net. It wie ymport, dat koe elkenien sjen, hy wie fierstente grien. Sokken kamen altyd út it fiere easten wei. De buorman hie de beam oanjûn. Mei it tanimmende stoarmgefaar drige dat bûtenlânske gefal op syn dak te miterjen, wie syn ekskús. En de skea fan de woartels en de jonge leaten dy’t har as túch oeral in wei sochten, koste de mienskip allinnich mar jild. Dat ding moast fuort.
De oansizzing kaam Boele nuver oer it mêd. Hy fielde him slim yn it krús taast. De beam dy’t er út it sliepkeamersrút wei as jonkje al bewûndere hie, it symboal fan syn jeugd, de tsjûge fan syn earste ôflûken, hy wie der as it libben mei ferbûn. Kamen se oan de beam dan kamen se oan him, dat hy liet it der net by sitte. It duorre mar in skoftsje of hy hie in komitee oprjochte. Hidske stie der fersteld fan. Aksje? Har Boele yn ferset? Hy wie net te hâlden. Der kaam in grut boerd yn ’e tún. MYN EIGEN BEAM EARST. It sloech yn as in bom. Allerhande media krigen der lucht fan. Boele moast yn it populêre televyzjeprogramma ‘It Lân Draait Troch’ opdrave om syn sechje te dwaan. Syn kop en syn beam stienen yn alle kranten te pronk. Dat die fertuten. De polityk, dy’t graach mei alle winen meiwaaide, koe der net mear omhinne. Want at je it tûk oanleinen, dan koe it ommers stimmen opsmite? Sadwaande kamen der nije regels. Alle beammen wienen tenei gelyk, at se mar lang genôch yn it lân west hienen. Dat hong noch al wat fan it soarte ôf. Mar at se klimaatneutraal wienen dan hienen se in streekje foar. Boele syn beam hie gelok, de bile hoegde der net yn. Hjir en dêr in tokke wat behoffenje en it wie klear. De beam dy’t net doogde waard dulde. Salang at it duorre fansels, want mei de polityk wisten je it mar noait. Boele hie it hiele soadsje al lang op in pypfol.
Likegoed moast der fan Hidske al in krystbeam komme. Se woe de hjeldagen net sûnder sa’n ding útsitte. ‘Wy moatte mar moai wat meidwaan,’ sei se, ‘dan binne we der ôf, oars lizze we der by de buert hielendal út.’ Je moasten der sokke tiden wat foar oer ha om de frede te bewarjen. Der wie al spul genôch yn ’e wrâld.
Mar se wienen noch net fan it gedonder ôf!
It rûn nei de jûn, it wie froastich waar, normale waarden foar de tiid. Fan hurde wyn wie gjin sprake. In inkele stjer skittere yn it easten kâld oan ’e himel.
‘Jeezs, sei Hidske, in bytsje rûch foar har dwaan, want se hie it mier oan flokken. ‘No silst it belibje, dêr komme se oan.’
‘Wa?’ Boele waard suver benaud dat se him helje soenen. ‘De polysje?’
‘Nee, in jong stel, de frou hat in holdoekje op en ek wat op ’e earm.’
‘Nije buorlju?’
‘Nee, Poalen fansels, wat tochsto.’
It twatal kaam it paadsje op en rûn wat skrutel nei de foardoar ta.
Boele skeat oerein. ‘Ik sil der wol even hinne,’ sei er.
Yn twa stappen stie er yn ’e gong. Ear’t se oanbellen, hie er de doar al iepen.
Hidske hie gelyk. ‘Solidarinoz,’ sei de man en knikte aller ynnimlikst. De frou hie in lyts krystbeamke yn ’e hân, mei in klute. Se soe wat sizze, mar Boele wie har foar. ‘Wy ha al ien’, biet er har ta, ‘sykje mar in oar plak foar dat kring.’ Mei in klap smiet er de doar ticht.