Op it stuit bin ik op myn jierlikse neiskoalling om myn therapeutysk ark skerp te hâlden. Dat hawwe we yn Súd-Frankryk en dat is perfoarst gjin straf. Hjir is de simmer dy’t thús noch op him wachtsje lit al lang begongen. We ferbliuwe op in âld bûten mei kreas oanharke stientsjepaden ôfseame mei lavendel en beammen dy’t dêr al út de begjinjierren steane.

It binne benammen dy beammen dy’t my ynteressearje. Guon kin ik fansels: kastanje, sypres en in hiele grutte reade boek. Mar der binne ek ûnbekende by. Sa is der in beam mei in rûge bast en grutte hertfoarmige blêden. Ljochtgrien fan boppen en oan de ûnderkant beslein mei in soarte fan fluwielich dûns. De beam bloeit mei wite blommen  dy’t der útsjogge as troskes simmerjurkjes.

En dan bart der wat aparts. Dêr’t ik earst yn in wûndere tiidleaze wrâld fan kleuren, sinneskyn en skaad, swietrook, taastberens en foarmen rûn, mei in noflike rêst yn myn hiele lea, lûkt myn holle no in sprintsje en ferjit myn lichem mei te nimmen. Ik bin yn ien kear út de betsjoening fan it fredich kuierjen tusken de stadige, fredige reuzen en bûnte flinters mitere. Alle dossierlaadsjes yn myn brein wurde wyld iepenskuord en  trochsocht en as ik dêr net fyn wat ik witte wol, gryp ik nei de tillefoan. De determinaasjeapp bakt der lykwols ek neat fan. Myn hert kloppet my yn de kiel. Tagelyk freegje ik my ôf: wat foeget sa’n latynske namme no úteinlik ta? Ik foeterje op mysels om’t ik it net wit en mysels sa boppedat moai it discomfort ynjage ha.

Ynienen besef ik dat dit Is wat mei Eva oerkommen is yn it paradys doe’t se iet fan de frucht fan de beam fan kennis. Dat it ynienen ta har trochkrong dat sy wat oars wie as al it oare om har hinne. Dat it nammen jaan oan planten, oan bisten, oan it hegere ynienen net langer in frijbliuwend spultsje wie. Dat se mei it nimmen fan dy iene hap – it fruchtfleis noch knasperjend tusken de tosken , in strieltsje sap oer har kin rinnend, – wist: ik bin fout, it oare is goed. Om de pine fan de ôfskieding, de ferskuorrende iensumens fan ik hjir, de oar dêr, net sa fiele te hoeven, hat se har freontsje doe mar meinommen yn har nije wrâld.

It is itselde as wat bart mei in pjut dy’t op oardeljierige leeftyd yn de spegel sjocht en ûntdekt: ferrek, dat bin ik! Dan binne de oaren dus oaren! En dan it noch wurdleaze, as iis troch de ieren streamende besef dat as dizze pjut net krijt wat se nedich hat om te libjen – iten, drinken, waarmte, treast, leafde – der wol wat freeslik mis wêze moat mei har, oars soene dy oaren it har dochs wol jaan?

‘Mmmmemmm.’  ’Hei-ty!’ Ynienen binne it gjin weardefrije fleurige wurdbesyksels mear, mar komt der foar it earst in kramp yn it glimkjen nei de âlden. It libben streamt net mear fanselssprekkend út de boarne fan it libben. Allinnich mei ferskuorrend har bêst dwaan, sjen te litten dat se wol goed is, is der in kânske dat se it fertsjinnet om in plakje yn de wrâld fan de oaren werom te krijen. Sûnder grutte minsken giet se der ommers oan.

Betiden is der krekt wat mear keunst- en fleanwurk foar nedich, mar yn essinsje kinne jo mei ien kear djip sykheljen de ferbining mei de eigen lea en de wrâld weromfine. It pymperjen fan it libben, it gloeien fan it hert, de tagong ta it fredich bestean. Om it mei holletaal te sizzen: dy iene swolch azem is de oergong tusken de steat wêryn’t it sympatysk part fan ús autonome senuwstelsel de baas is, nei it part dêr’t it parasympatysk diel regeart. Fan fjochtsje as flechtsjen nei djippe ûntspanning. De fal werom it paradys yn.

Mar wêrom falle we der dan alle kearen wer út? Fjochtsje, flechtsje, oerdreaun jo bêst dwaan en befrieze hearre dêr ek by, it binne wizen om oan gefaar te ûntkommen, josels út in situaasje fan driging te tillen.  Mar dan moatte jo dy driging wol earst sjen kinne fansels. Loksillich in tiger oankrûpe om dan yn syn mage  te einigjen is net sa’n goed plan fansels. Mar elke hûskat oansjen foar in tiger is dat likemin. En dêr liket de minslike programmatuer betiden wol op. As wy as lyts berntsje betiden mar ien kear te krijen hân ha mei wat dat libbensgefaarlik is of liket, plakke wy dat libbensgefaar ûnbewust op alles wat dêr mar in hiel lyts bytsje op liket en reagearje wy mei gefoelens of gedrach dêr’t wy betiden sels ek neat fan begripe.

It allegearre witte wolle, it goede wurdsje fine wolle is dêr fansels gewoan mar in deistich foarbyldsje fan. Mar wat is yn de frede dan it ûnderstelde gefaar as ik yn in himelske tún rin? Dêr is wier gjin liuw en ek gjin laam te finen. Sels gjin poes. Myn leave kollega’s binne flakby en ik bin der nei in heale iuw ek wol fan oertsjûge dat ik op mysels stean kin, dat immen op my hoecht te pasen.

Ik ha der in pear dagen stevich op omkôge. Mar it gefaar liket te wêzen dat der hielendal gjin gefaar is. Dat it te moai liket om wier te wêzen. Dat ik doal yn frede en dat dat sa oars is as it deistich libben, dat de gefareradar dalik ûnrie rûkt en my gau wer op de oare stjoerder set. Hoe hyt dy beam? Ik moat ferdikke ommers wol alert bliuwe! As der gefaar komt moat ik der op klear wêze!

Hoe soe de wrâld der útsjen as wy kollektyf beslute soene om mear tiid yn it paradys troch te bringen, as wy de spegel struktureel omkeare as dy ús gefaren sjen litte wol dy’t der hielendal net binne? As wy wat faker stilstean en langer útazemje ynstee fan oeral himerich achteroan te fleanen? Earlik sein tink ik, dat as wy mear útrêst binne, wy eins better sjogge wat tigers en wat húskatten binne en wy dêr ek noch better op ynspylje kinne. Wy binne miskien programmearre, mar wy binne ús programmatuer net.