As ik yn in gebiet mei in minderheidstaal kom, gean ik altyd de boekwinkel yn om te sjen oft dêr ek resinte literatuer oer dy minderheidtsaal te finen is. Yn Skotlân, dêr’t ik krektlyn wie, is dêr sels de lúkse fan twa minderheidstalen: it Keltyske Gaelic, besibbe oan it Iersk, mar ek it Scots, besibbe oan it Ingelsk. Oer it Skotsk haw ik in pear boeken kocht dy’t in moaie ferliking mei de taalsituaasje yn Fryslân mooglik meitsje. Net dat ik de earste bin dy’t dy makket, want Jelle Krol hat dat yn 2018 yn in stúdzje dien dêr’t er it plak fan it Frysk, nêst it Bretonsk en it Welsk, ek mei it Skotsk ferlike oan de hân fan de skriuwers út it tiidrek fan de Earste Wrâldoarloch. De ferliking fan Krol fan Douwe Kalma en de Skotske dichter Huge Mc Diarmiad (1892–1978) gong oer de ferliking mei it Frysk. Ik wol hjir in (wiete-)fingeroefening meitsje fan de ferliking fan it Skotsk mei it Fryske Nederdútsk, de foarrinder fan it Nederlânsk mar ek fan de (fan oarsprong) Hollânske dialekten yn Fryslân lykas it Stedsk. By it lêzen fan de boeken foel my op dat wat de taalhistoaryske en de taalsosjologyske posysje fan it Skotsk oanbelanget dêrmei dúdlike parallellen te lûken binne. It Frysk soe dêrby as it Gaelic fan Fryslân sjoen wurde kinne en it eardere Nederdútsk as it Skotsk fan ús provinsje. Fansels besteane der grutte ferskillen, mar yn grutte halen sjoch ik grutte oerienkomsten. Dy ferliking kin – fia de bân – in ynstruktive refleksje op de eigen taalsituaasje biede.

Lês fierder by Frisistyk