Op 18-10-2024 krige ik in mailtsje fan ynfo@poezijlab.com:
Bêste skriuwer,
Hille Faber en ik, Friduwih Riemersma, binne de inisjatyfnimmers ta it PoëzijLab. It PoëzijLab is in grutte fergese, twatalige ynternetkursus dichtsjen, geskikt foar elkenien fan 12 jier ôf. Yn de provinsje Fryslân sil it PoëzijLab oanbean wurde yn it fuortset ûnderwiis.
De finansierders binne Provinsje Fryslân, it Nederlands Letterenfonds, it FLMD en it Cultuurfonds. Us partners binne Tresoar en Poëziecentrum Nederland. It PoëzijLab wurdt útbrocht yn ‘e maitiid fan 2025. It is hast klear.
Opnommen yn it PoëzijLab is in poëzijdatabank foar ûnderwiisdoelen, mei ynearsten 100 hjoeddeiske Fryske fersen fan 40 dichters mei in ferskaat oan stilen. Elk fers komt mei in literêre oersetting nei it Nederlânsk, in kommentaar, noaten, in audioferzje yn it Frysk en Nederlânsk en keunstsinnige ynformaasje oer de skriuwer, ek yn twa talen.
Wy hawwe wurk fan jo útkeazen foar yn de databank.
Heden, tocht ik. Dat is my nochal wat! Poehpoeh! Provinsje Fryslân, it Nederlands Letterenfonds, it FLMD, it Cultuurfonds en ek noch Tresoar en Poëziecentrum Nederland! En wat moai dat se my net oerslein hawwe as dichter! Mar… hiene Friduwih en Hille it earst net efkes freegje kinnen oft ik wol yn dy databank stean wol? Dat hie dochs wol sa fatsoenlik west, is ’t net sa? En, ek tige wichtich foar in earme dichter: wat skoot soks eins?
Ik haw om neiere ynformaasje frege. ‘Us projekt lient him net foar keunstnerynbring’, sa wie Friduwih har antwurd. En ik soe der op syn meast in pear tientsjes foar krije kinne. Nuver hear, mei sa’n soad subsydzje, dat der hast neat oerbliuwt foar dejingen dêr’t it om giet: de dichters. Wêr giet al dat jild dan hinne? En de dichters hawwe dus neat yn te bringen.
Yn in petear mei it Friesch Dagblad oer it Poëzijlab docht frou Riemersma û.o. de folgjende útspraak: ‘Learkrêften hawwe gjin doel oer poëzij of hoe’t jo dichtlessen oan ferskillende klassen en skoalbern jouwe. En dichters misse allyksa de teöretyske of fakdidaktyske kennis, of beide.’ Sa wurdt der dus troch ien fan de oprjochters fan Poëzijlab oer Fryske dichters tocht. Fryske dichters binne sa dom as it efterein fan in ko.
Der hat op 21-11-2024 yn Tresoar in ‘Foarpriuwke’ fan it Poëzijlab west. Ik wie der sels net by, mar haw ynformaasje krigen fan oaren dy’t der al wienen. Under oaren it folgjende waard notearre: beswieren oer bgl. oersettingen wurde net honorearre. Dit om’t ek alles al ynsprutsen is, dus ek de oersettingen. Dit hâldt dus yn dat wannear’t der flaters makke binne yn de oersettingen (nei it Nederlânsk), dat soks net mear feroare wurde kin. Boppedat: foar in oersetting moat altyd tastimming frege wurde oan de auteur.
Dy dichters moatte harren eigenwize bek hâlde, wat miene se wol!
Jim hawwe tink al troch dat ik net oan dit heilleaze projekt meidoch; de autoritêre en autistyske wize hâlding fan Friduwih Riemersma en Hille Faber foar de dichters oer is net te fernearen. Faaks folgje der mear ôfsizzingen. Anne Feddema hat yntusken oanjûn dat er ek net meiwurket.
Ik fyn it benammen riedseleftich dat foar dit diskutabele projekt sa’n soad subsydzje ferliend is. Dêr moat wol in machtige lobby efter stekke.
Webside: Poëzijlab
OANFOLLING:
Poëzijlab hat fersen fan my en ek fan Anne Feddema opnommen yn har database, wylst wy fia mail dúdlik steld hawwe dat wy net oan dit projekt meiwurkje. Der wurdt neitocht oer juridyske stappen.
Dit û.o. stiet op Poëzijlab. Wat moatte jo hjirmei? Moat dit didaktysk wêze? Leechlizzend en betiden misledigjend praat, oars kin ik it net neame… Der wurdt ek fan ynfloeden útgien, dy´t hielendal net bewiisber binne…
Wat fine jim?
7 . Past de dichter syn manier fan praten by de omstannichheid fan it gedicht?
De toan fan ‘Hee, dichterke’ fan Edwin de Groot is in ûnplezierige kombinaasje fan spot en earnstich kleien; de yntonaasje fan ‘Fers 49’ fan Trinus Riemersma is faaks te flak foar de ynhâld. Elk op syn eigen manier lykje de toanen fan ‘Famke’ fan Reinder van der Leest, ‘De dichters’ fan Jan Wybenga en ‘fan hjoed ôf’ fan Tytsy Wyngaarden opblaasd en profetysk.
8. Soe it gedicht better wêze as it koarter wie?
‘Sa Frysk’ fan Bartle Laverman, bygelyks, hie opknapt west fan it weilitten fan de tredde strofe. ‘Yn ’e neisimmer’ fan Anne Feddema hie sterker west sûnder de lêste twa rigels, dêr’t de ik dy’t in sirene freget him te binen dêroan taheakket: mar net oan de mêst.
Skrassen fan ien of twa bylden – de badein – koene de ‘Weromreis’ fan Tine Bethlehem faaks ferbetterje.
9. Wurde echo’s of imitaasjes fan oare dichters sichtber?
Fersen beynfloedzje inoar hinne en wer. ‘Oan de lânmjitters’ fan Eppie Dam echoot ‘Warskôging’ fan Meindert Bijlsma en Yva Hokwerda har ‘See’ is sa te sjen aardich skatplichtich oan ‘Der binne fan dy dingen’ fan Berber van der Geest.
Dit is in ferskrikking…dy hiele site. Los dêrfan haw ik al yn in Ier stadium yn in meel oanjûn dat hja myn wurk net brûke meie en ik net meiwurkje sil…gjin inkelde reaksje op kaam en no docht bliken dat de hiele boel al on line is. Yn’e begeliedende, gauris ûnlêsbere, teksten wurdt sels karaktermoard begean en opboude oeuvres folslein werombrocht ta twa sintsjes lullifikaasje… om te gûlen en te koarjen dit alles… mar benammen om poer…POERLILK fan te wurden.
Sa’t it Duo von Däniken al sjen litten hat, is satire it bêste wapen tsjin dit pretinsjeuze, opblaasde ego-projekt fan frou Riemersma.
Ek opmerklik: ‘Literêre bekroaningskomitees sjogge faak mar nei ien ding: bûtenwenstige literêre kwaliteit. Yn 2021 hawwe ús kollega’s fan útjouwerij Grotesk in hifkingsmiddel skreaun foar Provinsje Frylân. Dat hifkingsmiddel helpt de poëzy-sjuerys fan de Gysbert Japicxpriis om de wurken minder subjektyf en mei in mear metoadyske oanpak te ferlykjen en wurdearjen.’
In heel oheden oeral oer it PoëzijLab. Ik ha op ien of oare wize hielendal gjin nocht om te sjen oft dy oersettingen sa min binne. Ik ha der yn alle gefallen neat mei te krijen hân, mocht immen (lykas Edwin, ‘ik ha wol in idee’) dat miene, ik ha inkeld op fersyk fan Friduwih de Frysktalige gedichten ynsprutsen. Fan de beoardieling of bekritisearring fan gedichten wit ik neat. En in systematyk om gedichten te hifkjen yn it ramt fan de GJ-priis, dêr’t Koos it oer hat, bin ik op tsjin. Wy kinne wol oer poëzij prate, mar we kinne der gjin regeltsjes foar meitsje. Dus ek net foar it skriuwen derfan. Wat wol kin, is minsken deroer neitinke litte. En dat docht it PoëzijLab, allinnich al sjoen de reaksjes fan Cornelis, Anne, Jelma en Edwin. En Elske Kampen.
Ik fyn it wol wat in sneue bedoening allegear. Mar leafst fjouwer redaksjeleden fan ensafh meitsje kabaal om’t se it net mei oersettingen iens binne. It is in geweldich systeem en der sit in hieleboel wurk yn. As alles neffens de wet giet, haw ik der gjin inkeld probleem mei. Krekt net. Myn gedichten binne opnaam foar ûnderwiisdoeleinen, hoe sil ik dêr op tsjin wêze? En mei de oersetting yn oare talen haw ik neat te krijen. Elk mei gedichten oersette en publisearje foar ûnderwiisdoeleinen, by myn witten. Dêr hat in auteur net folle oer te fertellen, of ik moat mis wêze. Ik tink dat wy bliid wêze moatte mei in systeem dat ús skoalbern aansen kennis oer poëzij bybringt. Ensafh docht it net. Wat ha ik dêr minder om? Dat is myn betinken.
Abe, dizze hiele kwestje giet oer auteursrjochten en sokssawat as âlderwetsk fetsoen. Foar elke publikaasje moatte jo as redakteur/útjouwer de skriuwers yn it foar om tastimming freegje. Op papier, op internet of hoe dan ek. Sjoch de auteurswet.
Beste Abe,
Do hast hielendal gjin nocht om nei de oersettingen yn PoëzijLab te sjen, sa begjinsto dyn reaksje. En fan de beoardieling of bekritisearring fan de gedichten witst ek neat. Om dêr no krekt wol fan te witten liket my in eask, sil dyn reaksje respektfol wêze en sil ik dy earnstich nimme. Hawar, wat wol kin, seisto, is minsken oer pöezy neitinke litte. Fansels, dat bin ik mei dy iens en PoëzijLab soe dêr in foarm foar wêze kinne. Mar neitinke op grûn fan in oersetting mei flaters dy’t de persepsje fan in gedicht mei bepale (behindich is myn gefal byg. oerset nei soepel, behendig dus) of in ynterpretaasje dy’t kant noch wâl rekket en in part fan of in hiel gedicht fan my ynhâldlik op in pynlike wize folslein fernield, makket sok neitinken en it heljen fan ûnderwiisdoeleinen in behyplike saak. Yn sa’n gefal net opkomme foar myn poëzy: dat soe pas sneu wêze! It neitinken dat wy as kritikasters dogge is fansels, en dat witsto hiel goed, fan in folslein oare oarder: dat hat te krijen mei fatsoen en respektfol omgean mei kollega-dichters en (de rjochten fan) harren wurk. Oft de wurkwize no al as net wetlik yn oarder is: it begjint mei respekt! By de ûntwikkeling fan PoëzijLab ûntbrekt it dêr folslein oan. Wy leverje mei ús wurk de basis foar PoëzijLab mar witte fan neat, hawwe gjin ynspraak en ús mailberjochten wurde net beantwurde. It is net te leauwen…
In moai projekt, mar ik mis al in stik kommunikaasje nei de dielnimmende dichters ta. Dat is foar my in gefoelich en wichtich punt. It giet om jin geastesberntsjes en ik fyn dat der soarchfâldich mei omgien wurde moat. De útjouwer sjit hjiryn slim tekoart. De fraach oft de fersen brûkt wurde mochten is net steld. In mailtsje oer tastimming ja/nee en in ynkykje yn it projekt hie fijn west. Wês dêr earlik en iepen oer! No moat ik ien en oar út de krante fernimme en stiet alles al op it net. Ik hie graach yn it foar witte wollen; de kar fan de fersen en doel en opset fan dat LAB. De útjouwer hie hjiryn transparant wêze moatten. As skriuwer fiel ik my bûtenspul set. It fielt as bin ik in slippedrager foar de kening en dêr ha ik in ferrekte hekel oan! De oersettingen, dy’t my ek net noaskje, hie ik folle earder lêze wollen. Dat der sa oan de haal gien is mei jin wurk fielt foar my net goed. Ik mis ek in stik empaty en respekt foar my as dichter en minske oer.
Los fan oersettings en alles.
Der komme fan my gjin nije bondels mear…ik skriuw noch wol fersen mar ik wol sels beslisse wêr’t en oft der wurk fan my ferskynt, Ik haw Riemersma en Faber witte litten dat ik alsa net meidwaan soe oan harren projekt. Dêr is gjin reaksje op kaam…aso earste klas. Myn wurk moat fan dy side en fluch.