Opmjitte

De griene stip bosteret mei in gerêststellend gonkje oer it byldskerm. Rjochte line, bultsje, eintsje plat, gysten berch, beskieden kûltsje en dan wer rjocht. Hieltyd itselde patroan, de pols fan de slachier yn it wite halske folgjend.
Douwe is in oere lyn mei Marten nei hûs ta gongen. By de oare kasplantsjes sit hjir en dêr ek noch in heit of in mem. As ik net better wist, soe ik sizze dat se gewoan te sliepen lei. It boarstke giet kalm op en del, de noaswjokken dogge in bytsje mei. In koesbist leit neist har ûnder it lekken. Dit is de goede kant, hjirwei binne de noch altyd grutter wurdende blauwe plakken sawat net te sjen.
It mearkeboek dat mei kommen is fan thús lis ik op it it kastke neist it bêd. Ik tútsje har mei de eagen. Oanreitsje doar ik net.
Op it plak dat my oanwiisd is, helje ik de tillefoan út ’e tas en druk in twa. Hy giet in kear as fiif oer foar’t se opnimt. It earste wurdlid fan har namme wurdt wei.
‘Hoi, mem?’ sis ik en ik fertel har hoe slim Tsjits fallen is.
It is in hoartsje stil, dan flokt se fûleindich. ‘Ferdomme, Geeske! No is it dus dochs bard! Ik ha withoefaak tsjin jimme sein: dat trepstekje doocht net en ynstee fan dat dy dreamprins fan dy der dan wat oan docht… dy sjocht allinnich mar…’ De sin smoart yn hoastjen. As it ophâldt freget se: ‘Wêrom seist no neat?’
It fielt as is der in grouwe muorre tusken ús skood. Ik byt my op de lippe. De triennen dy’t derút wold hiene, triuw ik werom. Hjir is gjin romte om leech te rinnen.
Wat hie ’k dan ferwachte? It is har beppesizzer dêr’t it om giet. Hie ik wier ferwachte my skjin te waskjen en my sêft en triljend by har deljaan te kinnen as wie ik in oanspielde kwal op it strân?
En sy hat noch mar it heale ferhaal heard…

‘Neat feroare,’ seit de frou yn it ljochtblauwe pak as ik nei it húske west ha en dochs noch mar ris op de Intensive Care sjoch. De ferpleechkundige glimket en sjocht leafdefol nei it famke dat se oer de holle streaket. It is in moai plaatsje. In soarte fan skilderij fan Maria-mei-bern. Tsjitske har ljochte hierkes krolje oer it hollenein as ferdwaalde serpentines.
Ik lûk byinoar fan langstme, de fingerseinen krûmje en wolle nei it kûltsje yn har hals. Se fynt it altyd sa noflik as ik har dêr kribelje. Mar ik doch de hannen op de rêch. De iene knypt de oare.
‘Jo kinne mar better besykje noch wat te bekommen, ik rop jo wol as der wat feroaret,’ seit de ferpleechkundige.
Ik knik en jou my ôf. Fuortstjoerd. Dêr kin ik grif mar better fêst oan wenne.
Ik krûp werom ûnder de frjemde lekkens. Bekomme. Sliepe. Mar hoe dan? De healdreamen fan niiskrekt binne de keamer noch net iens út. Takearde rêgen. Dôve earen. Hurddrave en gjin stap tichterby komme. It binne lykwols foaral dy oaren dy’t my benaud meitsje, dy fol moarddiedige gleonens en it himsels werheljende lûd fan slaande hannen op bleate hûd. Ophâlde wolle, út alle macht, mar dochs trochgean, trochgean…

De reade sifers fan de âlderwetske klokradio ferspringe. 4:05.
It hie likegoed de struktuerformule wêze kind fan in nije metaallegearing. Of it Japanske karakter foar sinneblom.
Wat wit se noch as se aanst wekker wurdt?
Se wurdt wekker! Dat moat! IT MOAT!
Ik smyt it lekken ôf. Benaud swit. As ik net dalik begjin te rinnen stjurret de smoargens yn my aanst hielendal. Myn tinze- en byldemjoks hat in protte wei fan hurddroegjend beton.
Muoike Kristel: ‘Jim binne tsjintwurdich ek sa nonsjalant mei dy bern!’
Nynke: ‘It wie in ûngelok!’
Douwe: ‘…!’ Hy tilt it lyts jonkje op as wie it in sek moal. Syn brede skouders hingje as er de doar útgiet.
Us mem: ‘It trepstekje!’
Beppe Gertrud: ‘Ach leave, wat slim allegearre. En dat krekt foar myn jierdei…’
Muoike Marijke: ‘Postnataal!’ Muoike Gerbrich, in echo der deun op: ‘Te folle hea…’
Op ’e nij Nynke: ‘It wie in ûngelok. Do koest der neat oan dwaan. Dochs?’
By de spegel bliuw ik stean. Ik sjoch gjin kealfretten deadskop, gjin flikkerjend grien ljocht yn de eagen. Sels de wynbrauwen rinne net troch. It ûnminske sjocht der hiel gewoan út en is krekt dêrom sa ôfgryslik. De noas, de justjes wat te strakke boppelippe, it wetterich blau fan de eagen binne allegear goekunde. Mar it is krekt as mei in wurd dat je te faak achterinoar útsprekke: wâld-wâld-wâld- wâld-wâld-wâld-wâld. It hat hieltyd minder te krijen mei freonlik skaad op hite dagen, mei kuierjen op dampe grûn en seegerûs heech yn de toppen – dwâldwâldwâldwâ -. Neat feroaret en alles is oars: it wurdt in kontoerleaze grize sompe dêr’t je it paad yn bjuster reitsje. Ik ken har net mear dy’t my oangluorket yn de spegel.
‘Wat bisto foar kreatuer?’ blaf ik tsjin har. It tsjuster om har hinne is in swart gat. Gau rin ik troch, aanst fal ik deryn.
Trije rûntsjes letter wurdt op de doar kloppe. Krêftich, mar net lûd. Lykwols springt it hert my sawat út de lea. It wie gjin ûngelok. Net hielendal alteast.

‘Mem, ik wol in ryswaffel mei pasta!’
‘Eefkes wachtsje leave, ik bin no mei Marten dwaande.’
‘Mem, ik wol no in ryswaffel!’
‘Mem is noch net klear, pop.’
‘No, memmy!’
‘Hast my wol heard tink?’
Se pakt it ruft fan de kommoade en smyt it op ’e grûn.
‘Toe no, Tsjitske, asjeblyft!’
As ik it ding opkrij, rôlet de poppe sawat fan it oanklaaikessen.
‘Sjochst no watst dochst?’
Ferkeard, fansels. Sa soe ik ommers net? Mar it makket gjin yndruk: har sturten dûnsje de keamer út, bleate fuotsjes kletse op de stiennen.
Ik droegje de lêste ploaikes ôf. Ik smar salve op reade plakken, meitsje rare lûden en glimkje werom nei Marten syn bekje sûnder tosken. Syn eachjes sjogge my blier en iepen oan, as wie ik de sinne sels.
Der falt wat boppe.
En noch wat, en noch wat. Ik ha net iens fernommen dat se omheech gongen is. De lytse lis ik yn it boartersstek. Hy akselet tsjin en skriemt in bytsje. Ik kitelje it búkje: ‘Ik kom sa wer, mantsje.’
De trep op nei de studearkeamer stroffelje ik oer in patologyboek. Se is mei in pinne dwaande yn de anatomyske atlas.
‘Tsjitske ophâlde!’
Dat docht se net. Fansels net.
As ik har oan de earm oerein lûk, hâldt se it boek fêst. Oan mar in pear siden. It begjint al te skuorren.
‘Net dwaan!’ rop ik.
Se wrot har los en draaft my foarby de oerloop op. Ik kin har net byhâlde oer de bêden en om de taffeltsjes hinne. It liif is noch altyd net it âlde nei de befalling fan Marten.
‘Kom hjir smoarch bern!’ raas ik. Op it rjochte ein helje ik har yn.
Se gychelet. As ik har hast haw, jout se it boek in swaai. It sylt by de trep del en de bân tebarst as it delkomt. Bonken en bloedfetten waaierje út oer de flier.
Ik jou har in set.

(De roman ‘Libben reach’ fan Greet Andringa wurdt op tongersdei 20 maart presintearre (sjoch de rubryk Aginda) en is it tredde boek yn ’e rige Fryske Modernen)