Jelma Knol

Berber van der Geest (berne 19-2-1938, ferstoarn 28-5-2019)

logo.ensafh

Berber van der Geest hâlde fan moaie dingen. De lêste jierren seach ik har geregeldwei by de konserten yn de Waalske Tsjerke, dêr’t wy nei sjongers as Henk Neven en Johannette Zomer harken. En dan makken wy in praatsje en seine wy tsjininoar hoe geweldich wy genoaten en hoe moai it wol net wie dat sjongers fan dit nivo yn Ljouwert kamen, om te sjongen foar in publyk fan heechút 90 minsken.

Dy moaie dingen, de skjintme fan soms hiele deistige saken, koestere se ek yn har wurk as beukerliedster. Se liet my by har thús oan de Pieter Langendijkstrjitte yn Ljouwert ris in doaze sjen mei fynsten dy’t se yn it beukerûnderwiis brûkte.… Lês fierder

Jelma Knol

Machteleas matriarchaat? (Mem 4)

logo.ensafh

Yn Libben reach (2008) fan Greet Andringa triuwt Geeske, in jonge mem fan twa bern, har dochterke fan de trep. It bern leit in skoft yn koma en de mem wrakselet mei har skuldgefoelens. Wylst se op de IC by de bewusteleaze Tsjitske sit, trunet de sealdokter Geeske oan om safolle mooglik kontakt mei Tsjitske te lizzen.

‘Hielendal wis binne wy der net fan, mar wy ha har de lêste oere in pear kear mei de eachlidden knipen sjoen. Dat soe betsjutte kinne dat se stadichoan wat tichterby komt. Pak har mar by de hân.’

Ik wol wol, neat leaver as dat, mar ik kin it net.Lês fierder

Jelma Knol

In spegelpaleis yn de poalsirkel: Paadwizer fan Eelkje Tuma (Mem 3)

logo.ensafh

Paadwizer fan Eelkje Tuma is in boek yn in boek. De Nederlânske Marike is op reis nei Noard-Sweden om yn de kunde te kommen mei Linn Mattson, de auteur fan de roman ‘Tur’ (Tur betsjut reis), dy’t sy oan it oersetten is. Se komt de mem fan de skriuwster daliks al yn de trein tsjin, sûnder dat se dat wit.

De frou by it rút die har oan har eigen mem tinken, se hie wat hippy-achtichs.

Dat tinkt Marike en dat is no krekt har probleem en de frou yn de trein, Nelly, rûkt dat op in kilometer ôfstân. Nelly soarget derfoar dat Marike Linn Mattson net samar te pakken krijt.… Lês fierder

Jelma Knol

De terreur fan it skoalplein (Mem 2)

logo.ensafh

Oar plak oare tiid (2004) fan Jetske Bilker giet in pear stappen fierder as Fragmint fan Margryt Poortstra. Swaantsje Nammensma fertelt it ferhaal yn de ik-foarm en de lêzer befynt him fuort yn it begjin fan it boek al yn in komyske sêne dy’t yn De Luizenmoeder net misstien hie. Swaantsje is fergetten dat soantsje Jesse dyselde middei ferklaaid as fûgel nei skoalle ta soe en wurdt dêr op it skoalplein keihurd mei konfrontearre. Der wurdt gau in snie-ûlepak ymprovisearre foar Jesse, mar elkenien sjocht fansels dat de wite wjukken alris earder brûkt binne.

Noch foar’t Swaan op in brulloft de Mr.… Lês fierder

Jelma Knol

De moeder de vrouw by moderne Fryske skriuwsters (Mem 1)

logo.ensafh

De moeder de vrouw is de titel fan de Nederlânske Boekewike yn maart 2019. Dat wie hjir thús oanlieding foar in petear boppe de dampende boarden suerkoal. Hoe soest dat yn it Frysk oersette, moeder de vrouw, wie de fraach. Mem de frou seist net. It is gewoan ‘mem’, fûn de taalkundige yn ’e hûs. De moeder de vrouw as útdrukking foar it ynstitút yn de húshâlding hat yn it Frysk eins gjin synonym. Of it soe de baas wêze moatte, gniisde de taalkundige. Okee, de baas, yn dat wurd soest ek noch wat irony lizze kinne en sa wurdt de moeder de vrouw yn it Nederlânsk fansels ek brûkt.… Lês fierder

Jelma Knol

Lêstips foar de neisimmer

logo.ensafh

Wa’t nocht hat oan de Fryske literatuerskiednis kin dizze neisimmer hielendal weidûke yn in pear mânske boekwurken dy’t it libben fan Joast Halbertsma, Douwe Kalma en oare pioniers fan minderheidstalen yn Europa beskriuwe. De âlde Friezen krije har gerak yn in hearlike samling fan de âldste boarnen, no yn in nije Fryske en Nederlânske oersetting.

Alpita de Jong hat mei har biografy fan Joast Halbertsma in lêsber en ynformatyf wurk taheakke oan har oeuvre. Dizze biografy is tagonkliker as de dissertaasje dy’t se earder oan syn wurk wijde. It trochrinnende ferhaal is noflik skreaun. De wiidweidige sitaten út alle mooglike boarnen steane apart yn it skift ‘Nawoorden’.… Lês fierder

Jelma Knol

Besprek Beart Oosterhaven, ‘Koarde fan ’e tiid’

logo.ensafh

Koarde fan ’e tiid is de tredde dichtbondel fan Beart Oosterhaven. Yn fjouwer skiften wurdt de lêzer gâns tinkfoer oanrikt. De titels litte al sjen dat der in beskate opbou yn de bondel sit. Fearren stowe út it gedicht ‘Wyt’ ferwiist nei de dea, Dy ruostpûkelige wachters giet fral om it feroarjende lânskip om it hûs fan de dichter hinne wat ek in foarm fan stjerren is, Tûken biede skûl út de haikû biedt de suggestje fan treast en beskerming dy’t yn de natoer socht wurde kin. Kaai nei de Haadwei befettet oersettings fan lieten fan ûnder mear Leonard Cohen, nei de muzyk en teksten fan betûfte singers/songwriters, miskien wol de grutste leafde fan Oosterhaven.… Lês fierder