Jelma Knol

Ynhâld + Redaksjoneel Ensafh 3, 2015

logo.ensafh

Germanen yn de Fryske literatuer

Foar jim leit it jierlikse spesjaalnûmer fan Ensafh: Germanen yn de Fryske literatuer is diskear it ûnderwerp. Dêr heart fansels in stinnerige ferantwurding by en it seit wat oer de fleurich-anargistyske sfear yn de redaksje fan ús tydskrift dat wy ús dêr net oan besûndigje. Betink sels mar wat, lêzer.

Lês hjir fierder (pdf)… Lês fierder

Jelma Knol

Ferslach Skriuwwykein op Skylge 5-7 juny

logo.ensafh

De kursus Kreatyf Skriuwen yn it Frysk it ôfrûne wykein op de Folkshegeskoalle Skylgeralân hat fiif nije skriuwtalinten oplevere. Under lieding fan skriuwer en dichter Piter Boersma en stazjêre Jelma Knol, beide al jierrenlang redakteur fan de tydskriften HJIR en Ensafh, wurken de kursisten ûnder it biedwurd ‘Fersterkje dyn talint’ op Skylge oan in grut ferskaat oan skriuwopdrachten. Tips foar it ferbetterjen fan de ambachtlike feardichheden fan de skriuwer waarden benammen ek socht yn de ynspirearjende natoer fan Skylge.

Hoe kinst de natoer it bêste ûndergean? Set ast bûten bist al dyn sintugen iepen en wurkje oan de skriuwopdracht dy’tst krigen hast.… Lês fierder

Jelma Knol

Amigos de musica op jierdeibesite

logo.ensafh

It ûnthâld is in ferrifeljende oangelegenheid. Oait hie ik in goedkeap radiokassetterekorderke en dêrmei naam ik dan de moaiste nûmers op sa’n goedkeap BASF-bantsje op. Myn muzikale opfieding krige ik jûns let fan de VPRO-radio mei it muzykprogramma Amigos de musica. Wim Noordhoek, Jan Donkers en Rik Zaal. In soad blues, sels french blues, Captain Beefhart, Randy Newman. Earliksein, oan de Captain haw ik noait wenne kind. French blues, út de sompen om New Orleans hinne fyn ik frij ferfeelsume muzyk, hoe nijsgjirrich de oarsprong fan de streaming op himsels ek is. In broer fan my is spesjalisearre yn dy muzyk en yn de gitaarmuzyk fan in oare helt, Django Reinhardt.… Lês fierder

Jelma Knol

Die Erde ist mir Heimat nicht geworden

logo.ensafh

Guon plakjes hawwe wat magysk. In fakânsjewike oan de Ryn fierde ús fan ’t hjerst nei de Lorelei, de berch en de bocht yn de rivier mei de heimsinnige, ûndergrûnse rotsen dêr’t safolle skippen op strânen. We besochten de berch foar de twadde kear en de sitewaasje wie wat oars as tsien jier lyn. It besikerssintrum en de bussen mei toeristen en skoalbern koene wy werom, mar oer in ûnbekend boskpaad kamen wy telâne by in útsjochpunt oer de Ryn. Wy wiene bedarre yn in soarte fan bierhal, dy’t Lorelei, the Rock hiet. In geweldich útsjoch, goede kofje hiene se der ek en it duorre even foardat ik ta my trochkringe liet dat de muzyk dy’t draaid waard rockmuzyk wie, út de jierren sechstich en sântich.… Lês fierder

Jelma Knol

Pompom pompompom pompompòòmpom.

logo.ensafh

It bleau mar troch myn kop sangerjen. In grouwélich moai stikje sellomuzyk, in fragmint út in bloedmoaie dokumintêre oer Vienna 1908, dat ik mar net thúsbringe koe. Wa wie de komponist? In hiele gruttenien, dat koe net misse. Mar de ôftiteling joech allinne de namme fan de BBC-komponist fan tsjinst.
Dus skilje ik Jan, in grut kenner fan 19e en 20e ieuske muzyk. ‘Jan, moatst even harkje. It is in solo foar sello en it giet fan: poppom pompompom pompompòòmpom.’
Jan sit freeslik te laitsjen om myn silige lûd.
‘Oh, ja, it is sa‘n bekende triennelûker. Sa’n krematoariumhit. No, sa’tsto it sjongst is it seker gjin barok, mar earder eat út de romantyk.… Lês fierder

Jelma Knol

Muzyk en oarloch

logo.ensafh

Op wei dit jier nei ús bestimming yn it Suden namen wy skoft op sa’n ûnsillich grut parkearplak lâns de Route de Péage. It wie op it plato fan Langres (yn de omkriten fan Reims). Dêr stiene tusken de picknickplakken allegear soldaten opsteld, as in leger, mei wapens fansels en muzykynstruminten: tamboers, trompetten ensafuorthinne. Oantinkens oan de einfaze fan de Napoleontyske oarloggen: by Langres waarden yn 1814 de lêste fjildslaggen útfochten tsjin de ynfallende legers fan de Prusen. Doe’t de Russyske kozakkelegers Parys ynnommen hiene, koe Napoleon nei Elba. De buordkartonnen soldaten bepaalden ús der ûnferwacht by hokker grutte rol muzyk yn de oarlochsfiering spilet: eartiids by fjildslaggen, as polityk propagandamiddel en as ferdivedaasje yn de foarm fan soldateferskes.… Lês fierder

Jelma Knol

Noch lang net útstabatmatere

logo.ensafh

It moaie fan de Lijenstiid is dat der safolle prachtige muzyk foar skreaun is. De lêste jierren konsintrearje ik my neist de Matteüs of Johannes Passy fan J.S. Bach hieltyd mear op de pronkjuwielen út de Italjaanske barok. Dy hawwe as foardiel dat se wat minder lang duorje as de Mattëus en eins geweldich fleurige, dramatyske muzyk befetsje. Fan de Mattëus en Johannes bist soms dagen fan slach en dat kinst ek net altiten brûke. De Italjanen krûpe dy wat minder heftich ûnder de hûd. In oanwinst dit jier wie trouwens ek de Brockes-Passion fan Reinhard Keiser. No noch te keap foar mar 20 euro en lykas de sjarmante dames fan de lêste goede muzykwinkel yn Ljouwert seine: feul minder swaar as Bach.… Lês fierder