André Looijenga

Foaropwurd 78: ensafhierder

logo.ensafh

Wy binne ensafh: wy geane fierder, wy geane troch. De namme fan ús literêr tydskrift jout al oan dat wy sels it ferfolch binne. Hast fjouwer jier lyn is it dat Farsk en Hjir ien waarden as ensafh. Hast tachtich digitale nûmers binne der makke, en yntusken sânentweintich papieren nûmers. En wy geane troch. Ensafh giet fierder.

Op dit stuit binne wy as redaksje ekstra drok dwaande mei de takomst fan ensafh. Der sille dingen feroarje. Hoe’t wy ús fernije wolle, sille wy ynkoarten sjen litte, op jo kompjûterskerm en op papier.

Mar jo kinne der wis fan wêze dat wy it miene mei de Fryske literatuer!… Lês fierder

Andre Looijenga

Foaropwurd 77: net de slachrjemme, mar de oranjekoeke

logo.ensafh

Dit nije nûmer fan ensafh wol ik perfoarst net negatyf begjinne. It is se ommers slagge yn Grins, nei in jier lang krewearjen (dat guon aksjefierders djoere stúdzjefertraging koste hat): de universitêre stúdzje Frysk bliuwt behâlden! Alteast, der is jild fûn foar seis jier. Goffe Jensma en dy hawwe dêrta winliken de frisistyk op ’e nij útfine moatten, mei ‘meartaligens’ as it sintrale biedwurd en mei Ingelsktalich ûnderwiis. It hat in ûnmooglike poepetoer west, mar der is no wer mear takomst foar de akademyske bestudearring fan it Frysk.

Wat sa ôfgryslik frustrearret, is dat it hjir altiten sa’n poepetoer wêze moat, om dingen yn stân te hâlden dy’t ornaris as basisfoarsjennings jilde of dy’t yn elts gefal altyd ridlik liken te wurkjen.… Lês fierder

André Looijenga

Foaropwurd 76: talen by it soad, mar gjin lêzers

logo.ensafh

Yn it bûtenlân mei ik graach wat omsneupe yn boekhannels. De sfear en de nuânseferskillen priuwe mei winkels by ús, en op ’e strún wêze nei bliuwende sûvenirs. Doe’t ik de ôfrûne twa wiken yn Marokko wie, haw ik fansels nei boekwinkels sjoen. It rint dêr bot útien. Yn Tanger wie Librairie des Colonnes in oäse fan lústerjende Francophonie middenmank de plakkerige hektyk. Rêst, yntellektuëlens en literatuer, mar ek de boekeprizen op Europeesk nivo.

Mear typysk foar Marokko wiene de winkels dêr’t ik yn Oujda en Rabat yn west haw. In keale kantoarboekhannel mei wat skoalboeken en fral tafels fol religieuze lektuer.… Lês fierder

André Looijenga

Foaropwurd: aksje! aksje!

logo.ensafh

Wylst dit foaropwurd online ferskynt, sit de einredakteur fan de digy yn Fes, de eardere haadstêd fan Marokko. Grif sjocht er út oer de midsieuske doelhôven fan de medina, nei hoe’t de stompe minaretten it lêste jûnsljocht heine.

Hoe moai’t it yn Fes ek is, it muoit my tige dat ik no net by de Obe-en-Fedde-útrikking west haw. Ik nim oan dat de skriuwersaksje tsjin it ôfskaffen fan beide provinsjale literêre prizen goed beteard is, en dat de reboelje de Provinsjale Steaten oantrune sil om by de Deputearren op dizze maatregel werom te kommen. It moat jitris sein wurde ommers, ceterum censeo etc…: it soe in grutte skande wêze as de Fedde Schurer- en Obe Postmapriis sûnder hokfoar ûnderbouwing sa-ynienen skrast waarden.… Lês fierder

André Looijenga

Foaropwurd 74: oer literêre prizen en publike wurdearring

logo.ensafh

Wy binne healwei de Moanne fan it Fryske Boek, dêr’t de útrikking fan trije grutte Fryske literêre prizen ûnderdiel fan makke is. Noch twa wike, dan wurde se feestlik útrikt: de Obe Postmapriis foar bêste oersetting út of nei it Frysk (2008-2010), de Fedde Schurerpriis foar it iene bêste literêre debút (2008-2010) en de Fedde Schurerpublykspriis foar it oare bêste literêre debút (2008-2010).

De winner fan de Obe Postma waard okkerwyks alfêst bekendmakke.*) Anne Tjerk Popkema wolle wy jitris fan herte lokwinskje mei dy priis! Yn dit nûmer fan ensafh lêze jo in petear mei de lauwere oersetter fan De Hobbit fan Tolkien.… Lês fierder

André Looijenga

Foaropwurd 73

logo.ensafh

Nije einredakteur digy

Fjirtich nûmers fan ús literêre ynternettydskrift ensafh.nl hat Geart Tigchelaar einredakteur west. Twa jier lang hat er, útsein de simmerskoften, alle twa wiken in foaropwurd skreaun. Fjirtich foaropwurden mei-inoar, dy’t har troch de tiid ûntjûn hawwe fan ynhâldsoersjoggen ta lytse persoanlike finjetten oer de skriuwerij. Suver wat skruten klonk ús Geart noch yn syn earste foaropwurd, no krekt twa jier lyn. Gau woeks er yn de rol fan foaropwurdskriuwer, mei sfearsketsen fan de wille fan it lêzen en it skriuwen, nei wat winliken koarte kollums waarden op Fryslâns literêre libben. Mar ja, lêze jo foaropwurden eins wol, frege er terjochte ôf.… Lês fierder

Zbigniew Herbert, André Looijenga

Lykklachte fan Fortinbras / Tren Fortynbrasa

logo.ensafh

 

foar M.C.

No dat wy op ússels binne kinne wy prate prins as man ta man
ek al leisto op de trep en sjochst likefolle as in deade miammel
te witten in swarte sinne mei brutsen strielen
Nea net koe ik oan dyn hannen tinke sûnder gnyskjen
en no dat se lizze op it stien as delrûgele nêsten
binne se lyksa warleas as foarhinne Dat is de eigenste ein
Earms lizze apart Swurd leit apart Apart de holle
en fuotten fan in ridder yn sêfte toffels

In begraffenis silst ha mei kriichsear ek al wiedest gjin kriichsman
it iennichst ritueel is it dêr’t ik wat fan wit
Net komme der wijde kearzen gjin rekwiëm der komme lonten en gedroan
kisteklaad oer strjitte sleept helmen spikerlearzens artillerygudsen trommelom trommelom ik wit neat moais
dit wurde myn manoeuvres rjochting machtsoername
ferlet is der en gryp de stêd by de kiel lit har wat skrikke

Sa of oarsom moastesto dea Hamlet wieste net foar it libben
leaudest yn kristallen ideeën net yn minsklike klaai
libbeste hieltyd mei setten as jagest yn ’e sliep op meunsters
happich bietest de lucht en fuortdaalks koarrest it út
koedest gjin minskedingen sels sykhelje koedest net

No hasto rêst Hamlet hast ôfmakke wat oan dy hearde
en hast rêst Wat bliuwt is gjin swijen it heart lykwols oan my
keazeste foar it maklikste part in stek mei effekt
mar hoe stiet in heroyske dea foaroer it ivich weitsjen
mei in kâlde appel yn ’e hân op in hege stoel
mei útsjoch op in miammelheap en in oerwurk

Farwol prins der wachtet my in riolearringsprojekt
in beslút oangeande prostitúsje dak- en thúsleazen
moat boppedat neitinke oer in better stelsel fan finzenissen
omdat sa’tsto terjocht opmurkest Denemark in finzenis is
Ik dûk myn dossiers yn Hjoedtenacht wurdt berne
de stjer Hamlet Nea net sille wy inoar moetsje
dat wat fan my bliuwt wurdt net ûnderwerp fan in trageedzje

Net oan ús om te groetsjen noch te fûstkjen wy libje op archipellen
mar dat wetter dy wurden wat krêft wat krêft ha se prins

Zbigniew Herbert (1924-1998) wie ien fan de wichtichste Poalske dichters fan de tweintichste ieu.Lês fierder